Οι κοινές προκλήσεις, οι εθνικές προτεραιότητες και η ισορροπία στην ατζέντα των Ευρωεκλογών

Η πρόθεση του νέου, υπό ίδρυση κόμματος Volt Κύπρος είναι να τρέξει στις Ευρωεκλογές με το κοινό ευρωπαϊκό πολιτικό πρόγραμμα του Volt Europa, του οποίου είναι συνδιαμορφωτής. Εάν, όντως, το πράξει και το υιοθετήσει ολόκληρο, χωρίς να επιχειρήσει να «κυπριοποιήσει» σημαντικά την ατζέντα του, θα είναι και η μοναδική τέτοια περίπτωση στο κυπριακό πολιτικό σύστημα.

Όταν η Αλεξάνδρα Ατταλίδου έφευγε από το Κίνημα Οικολόγων, ένας από τους λόγους που επικαλέστηκε ήταν η μη υιοθέτηση του συνόλου των θέσεων των Πρασίνων, λέγοντας πως ενώ το Κίνημα συμμετέχει στη διαμόρφωση του μανιφέστου τους για τις Ευρωεκλογές, δεν το θεωρούν δεσμευτικό. Αυτό ισχύει. Όπως ισχύει και για όλα τα κόμματα που συμμετέχουν σε ευρωομάδες. Συνδιαμορφώνουν τα πολιτικά προγράμματα, ωστόσο δεν τα υιοθετούν στην ολότητά τους. Αντιθέτως επιλέγουν ποια από τα ζητήματα της κοινής ατζέντας θα προτάξουν στην Κύπρο, με γνώμονα τη συνάφεια, τον βαθμό ενδιαφέροντος αλλά και τις δικές τους προσεγγίσεις. Και ενίοτε διατηρούν και διαφωνίες.

Ο ΔΗΣΥ για παράδειγμα είναι ένα κόμμα που διαχρονικά και όχι μόνο όταν πλησιάσουν οι Ευρωεκλογές προτάσσει την ευρωπαϊκή του ταυτότητα και παρουσιάζει τη συμμετοχή του στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα ως αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής του δράσης και ένα από τα μεγαλύτερα συγκριτικά του πλεονεκτήματα. Ωστόσο ουδέποτε δεν ευθυγράμμισε απόλυτα κάποια προεκλογική του εκστρατεία με την ατζέντα του EPP.

Για παράδειγμα, στο πιο πρόσφατο μανιφέστο του EPP, αυτό του 2019, υπάρχει ολόκληρη υποκατηγορία υπό τον τίτλο «υπερασπιζόμαστε τους ισχυρούς αγρότες που καλλιεργούν υγιεινά τρόφιμα», στην οποία αναλύει τις θέσεις του για τον αγροτικό κόσμο. Μεταξύ άλλων, αναπτύσσει τις θέσεις του για την κοινή αγροτική πολιτική, με στόχο τον εκμοντερνισμό της, τη μείωση της γραφειοκρατίας, τη δημιουργία κινήτρων για ενασχόληση και τη διαφύλαξη της ποιότητας. Αν και δεν υπάρχει κάποια διαφωνία του ΔΗΣΥ με αυτές τις προσεγγίσεις, ουδέποτε η κοινή αγροτική πολιτική αλλά και οι αγρότες ευρύτερα δεν βρίσκονταν στην κορυφή της ατζέντας του. Κι αυτό είναι απόλυτα λογικό, καθώς η παράταξη δραστηριοποιείται σε μία χώρα με χαμηλή αγροτική παραγωγή, σε σχέση με αντίστοιχα κόμματα σε άλλα κράτη μέλη. Άρα ο ΔΗΣΥ δεν προτάσσει αυτό το σκέλος, που είναι υψηλού ενδιαφέροντος σε επίπεδο ευρωομάδας, όταν προσαρμόζει στη δική του πραγματικότητα τις θέσεις του EPP.

Κάτι αντίστοιχο γίνεται με όλα τα κυπριακά κόμματα που έχουν παρουσία σε κοινές ευρωπαϊκές οικογένειες. Στο επίπεδο της συνδιαμόρφωσης προωθούν θέματα που αποτελούν προτεραιότητες στο κυπριακό πλαίσιο και στο επίπεδο της προσαρμογής των κοινών θέσεων στα δικά τους προγράμματα, εισάγουν κυρίως τα κομμάτια εκείνα που είναι υψηλού ενδιαφέροντος για το κυπριακό κοινό. Καθορίζουν, δηλαδή, τις προεκλογικές τους ατζέντες με βάση αυτά που αποτελούν προτεραιότητες για τους δικούς τους ψηφοφόρους και τις διανθίζουν με τις κοινές ευρωπαϊκές θέσεις. Την ίδια στιγμή, εισάγουν στο αφήγημά τους και καθαρά κυπριακή θεματολογία, με προφανές παράδειγμα την συζήτηση για το Κυπριακό, το οποίο είναι εθνική υπόθεση της Κύπρου και δεν απασχολεί προεκλογικές συζητήσεις σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ.

Το ίδιο συμβαίνει και στα υπόλοιπα κράτη, σε άλλα λιγότερο και σε άλλα περισσότερο. Παρόλο που η ευρωπαϊκή ατζέντα είναι υπαρκτή, αποκτά πολιτική υπόσταση προεκλογικά κυρίως στον τρόπο που αυτή επηρεάζει τα ζητήματα προτεραιότητας της κάθε μίας από τις 27 χώρες. Για αυτό και ενώ το Μεταναστευτικό αποτελεί κοινή ευρωπαϊκή πρόκληση, που χρειάζεται κοινές ευρωπαϊκές λύσεις και θα συζητείται παντού, αναμένεται να παίξει πολύ πιο έντονα σε χώρες της πρώτης γραμμής και σε χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται με την μετανάστευση, παρά σε κράτη-μέλη που επηρεάζονται λιγότερο.

Μπορεί η ΕΕ να αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις, μπορεί σε επίπεδο διακυβέρνησης τα κράτη-μέλη να διασυνδέονται πολύ περισσότερο από ό,τι είναι κατανοητό στην καθημερινότητά μας, όμως τα εκλογικά σώματα είναι διακριτά, με δικές τους προτεραιότητες, δικά τους προβλήματα και δικά τους εθνικά συμφέροντα που επιθυμούν να εξυπηρετηθούν μέσα από το μπλοκ. Είναι, συνεπώς, λογικό το κάθε κόμμα να αποτείνεται στους δικούς του ψηφοφόρους, προσαρμόζοντας το ευρωπαϊκό του όραμα στις δικές του ανησυχίες και προσδοκίες, σε μια άσκηση προγραμματικής ισορροπίας. Θα φανεί στην κάλπη ποια τύχη θα έχει το πείραμα του Volt να υιοθετήσει ένα ευρωπαϊκό μανιφέστο στην ολότητά του, έναντι της παραδοσιακής συνταγής.