Θύματα κακοποίησης 25 ηλικιωμένοι τον μήνα-Γηροκομεία, οικιακές βοηθοί, ακόμα και τα παιδιά τους οι θύτες

Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την κακοποίηση, παραμέληση, οικονομική εκμετάλλευση και ηλικιακό ρατσισμό που δέχονται ηλικιωμένοι, οι οποίοι μάλιστα φοβούνται να λύσουν τη σιωπή τους και να προχωρήσουν σε επίσημη καταγγελία στην Αστυνομία, αφού ανησυχούν για τις συνέπειες που θα έχει αυτή τους η πράξη, για το υπόλοιπο της παραμονής τους σε οίκους ευγηρίας.

Σύμφωνα με τους αριθμούς, περίπου εικοσιπέντε ηλικιωμένοι κάθε μήνα προχωρούν σε αναφορά προς το Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας για κακοποιητική συμπεριφορά που δέχονται, χωρίς ωστόσο να επιθυμούν να προχωρήσουν σε επίσημη καταγγελία στις Αρχές. Μάλιστα, υπάρχουν και περιπτώσεις, που οι ηλικιωμένοι είναι θύματα κακοποίησης από τα ίδια τα παιδιά τους και γι’ αυτό τον λόγο, δεν θέλουν να καταλήξουν οι καταγγελίες τους στην Αστυνομία.

Άλλωστε, σύμφωνα και με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, περίπου ένα στα έξι άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, έχει βιώσει κάποια μορφή κακοποίησης σε κοινοτικές δομές τον τελευταίο χρόνο, ενώ αναμένεται η αύξηση στην κακοποίηση ηλικιωμένων καθώς πολλές χώρες, ανάμεσα τους και η Κύπρος, παρουσιάζουν γήρανση του πληθυσμού τους. Πάντως, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, αυτοί οι αριθμοί δεν είναι αντιπροσωπευτικοί, καθώς τις περισσότερες φορές αυτά τα σιωπηλά εγκλήματα συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες και δεν καταγγέλλονται, κάτι που φαίνεται να ισχύει και στην Κύπρο.

Το Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας, συνόψισε τις εκατοντάδες αναφορές από ηλικιωμένους που έχει ενώπιον του τα τελευταία χρόνια και προχώρησε στην έκδοση ειδικής έκθεσης για την κακοποίηση ηλικιωμένων στην Κύπρο, την οποία και παρέδωσε στους αρμόδιους φορείς, παραθέτοντας σειρά εισηγητικών μέτρων, ώστε να προστατευθούν οι ηλικιωμένοι από κακοποιητικές συμπεριφορές.

Σε δηλώσεις του στον REPORTER, o πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας, Δήμος Αντωνίου, ανέφερε ότι, «η έκθεση για την κακοποίηση των ηλικιωμένων στην Κύπρο, περιλαμβάνει αναφορές που είχαμε τα τελευταία τέσσερα με πέντε χρόνια, με κάποιες εξ αυτών να έχουν καταγγελθεί στις αρμόδιες Αρχές και έχουν πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης. Κάποιες άλλες αναφορές, δεν έχουν καταγγελθεί καν στις Αρχές, γιατί τα θύματα φοβούνται εκδικητικές συμπεριφορές ή φοβούνται να μην μείνουν μόνα και αβοήθητα».

Πάντως, στην έκθεση που έχει ετοιμάσει το Παρατηρητήριο, περιλαμβάνονται περιπτώσεις όπως η κακοποίηση ηλικιωμένων σε οίκους ευγηρίας, από οικιακές βοηθούς ή ακόμα και από τα ίδια τους τα παιδιά στα σπίτια τους. «Είχαμε αναφορές για οικονομική εκμετάλλευση ηλικιωμένων τόσο από επιτήδειους, όσο και από τα ίδια τους τα παιδιά. Υπήρξαν επίσης αναφορές για εμφανή ηλικιακό ρατσισμό σε κρατικές υπηρεσίες και ημικρατικούς οργανισμούς, αλλά περισσότερο και από ανθρώπους που θεωρούν ότι οι ηλικιωμένοι τους είναι βάρος».

Αν και αντιπροσωπευτικοί αριθμοί για την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο δεν υπάρχουν, εντούτοις, σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, υπάρχουν περίπου 150 αναφορές ανά εξάμηνο στο Παρατηρητήριο από ηλικιωμένους. «Είναι ένας μεγάλος αριθμός, αλλά δυστυχώς δεν καταγγέλλονται οι υποθέσεις και δεν μπορούμε να τις τεκμηριώσουμε. Μας παίρνουν τηλέφωνο ανώνυμα, μας λένε τα προβλήματα και όταν τους αναφέρουμε ότι πρέπει να έρθουν κοντά μας για να πάμε στην Αστυνομία και να κάνουμε καταγγελία στις κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους, δεν εμφανίζονται και κάπως έτσι χάνουμε τα ίχνη τους».

Άλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην Έκθεση, την τελευταία δεκαετία υπάρχει αύξηση στις περιπτώσεις κακοποίησης ηλικιωμένων στα σπίτια τους από οικιακές βοηθούς, στους οίκους ευγηρίας από φροντιστές, ακόμη και σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια από μερίδα ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού, ενώ ο ηλικιακός ρατσισμός είναι εμφανής σε όλες τις μορφές και επίπεδα.

Σε ένα άλλο επίπεδο, η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε έκθεση της το 2019, αναφέρεται σε δέκα ξεχωριστούς οίκους ευγηρίας που μετά από έλεγχο διαπιστώθηκαν τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι δεν λύνουν τη σιωπή τους, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, αφού σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου ο φόβος για τις συνέπειες που θα υποστούν αν προχωρήσουν σε καταγγελία, εμποδίζει τη διερεύνησή τους. «Οι ηλικιωμένοι φοβούνται να κάνουν καταγγελία για εκδικητικές συμπεριφορές. Είχαμε περιπτώσεις ηλικιωμένων που έγραφαν τα σπίτια τους και την περιουσία τους στα παιδιά τους και τα πέταγαν έξω μετά και στο τέλος κατέληγαν σε ιδρύματα ή σε σπίτια συγγενών και φίλων. Οπότε, δεν είναι εύκολο για ένα ηλικιωμένο να καταγγείλει το παιδί του, αλλά επειδή θέλουν να το πουν σε κάποιον, μας έπαιρναν εμάς τηλέφωνο και μας ανέφεραν το περιστατικό. Έτσι, πολύ δύσκολα μπορούμε να τεκμηριώσουμε κάποια πράγματα, εκτός αν είναι περιπτώσεις κακοποίησης».

Για την αντιμετώπιση των κακοποιητικών συμπεριφορών, το Παρατηρητήριο εισηγείται σειρά από μέτρα, ούτως ώστε να προστατέψει τους ηλικιωμένους. Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρεί δυο φορές τον χρόνο σε εκπαίδευση αστυνομικών στην Αστυνομική Ακαδημία για να αναγνωρίζουν περιπτώσεις κακοποίησης ηλικιωμένων. «Όταν είναι ανώνυμες οι καταγγελίες προς εμάς, δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, αλλά όταν είναι επώνυμες οι καταγγελίες συνεργαζόμαστε με την Αστυνομία, με το Γραφείο Κοινωνικής Ευημερίας και με την Επίτροπο Διοικήσεως για τη διερεύνησή τους. Ορισμένα από αυτά τα περιστατικά έχουν τεκμηριωθεί και έχουν οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη. Υπάρχουν επίσης άλλες περιπτώσεις, στις οποίες οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν κλείσει και ιδρύματα λόγω τέτοιων συμπεριφορών».

Επιπρόσθετα, ανάμεσα σε άλλα, το Παρατηρητήριο μέσα από την έκθεσή του, εισηγείται τη δημιουργία ειδικής ομάδας για τη δικαιοσύνη των ηλικιωμένων, που θα εστιάζει αποκλειστικά σε ανάλογα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της κακοποίησης, της παραμέλησης και της εκμετάλλευσής τους. Ακόμη, προτείνεται προς τους αρμόδιους, όπως γίνεται συστηματικός έλεγχος των οίκων ευγηρίας και άλλων ιδρυμάτων, αφού όπως φαίνεται η κακοποίηση ηλικιωμένων στους οίκους ευγηρίας είναι ένα ζήτημα που χρήζει ειδικής αντιμετώπισης.

Πάντως, το μήνυμα που στέλνεται μέσα από την έρευνα του Παρατηρητηρίου είναι ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία του ηλικιωμένου πληθυσμού μας από όλες τις μορφές κακοποίησης, ευαισθητοποιώντας τα άτομα, τις οικογένειες, την πολιτεία και την κοινωνία στο σύνολο της σχετικά με αυτά τα ζητήματα.