Δυσβάστακτο και για το κράτος το κόστος του ηλεκτρισμού-Πώς θα γίνουν πράσινα τα δημόσια κτίρια

Οι τιμές ενέργειας είναι στα ύψη. Η Κυβέρνηση μέσα στα στενά δημοσιονομικά πλαίσια που κινείται, επιχείρησε κάπως να διασκεδάσει τις ανησυχίες των πολιτών, επαναφέροντας μετά κι από αρκετή πίεση, τόσο των κομμάτων όσο και της κοινωνίας των πολιτών, την επιδότηση στους λογαριασμούς του ρεύματος.

Αυτό βέβαια ήρθε ως συνέχεια του σοκ που προκλήθηκε στα νοικοκυριά, όταν άνοιξαν τους λογαριασμούς της τελευταίας διμηνίας, ανοίγοντας ξανά τη συζήτηση για το κόστος της ενέργειας που καλείται να πληρώσει ο Κύπριος καταναλωτής. Όλα αυτά, σε μια χώρα που τις 300 από τις 365 ημέρες τον χρόνο έχει ηλιοφάνεια και που διαθέτει επιβεβαιωμένες ποσότητες φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη, εδώ και πέραν τις μιας δεκαετίας.

Το θέμα της εξόρυξης φυσικού αερίου από τα κυπριακά κοιτάσματα, έχει κουράσει και την ίδια την κοινωνία, η οποία πλέον δεν αναμένει απολύτως τίποτα. Κάποιος που παρακολουθεί τις εξελίξεις, αντιλαμβάνεται πως το όλο ζήτημα έχει καταντήσει ανέκδοτο και οι ευθύνη δεν βαραίνει τους σημερινούς κυβερνώντες, αλλά όσους από τις αρχές τις περασμένης δεκαετίας, βρέθηκαν σε θέσεις κλειδιά και κλήθηκαν να λάβουν αποφάσεις. Άλλωστε ακόμα και η μεσοπρόθεσμη λύση που είναι η εισαγωγή φυσικού αερίου, πάει από αναβολή σε αναβολή, λόγω της δυστοκίας που παρατηρείται στην κατασκευή του τερματικού στο Βασιλικό.

Και όλα αυτά βέβαια, που η υπόλοιπη Ευρώπη, βλέπει το φυσικό αέριο ως μια παροχημένη μορφή ενέργειας, την οποία θέλει να πάψει να χρησιμοποιεί μέχρι τα μέσα του αιώνα, ενώ η Κύπρος, ακόμα προγραμματίζει, είτε να το εξορύξει, είτε να το εισάγει, είτε να το εξάγει.

Συνεπώς αντιλαμβάνεται κανείς, πως η μοναδική επιλογή που διαθέτει η Κύπρος, εάν όντως θέλει να απαλλαγεί από ακριβές και περιβαλλοντικά κοστοβόρες επιλογές ενέργειας, είναι η πράσινη ενέργεια και κυρίως η χρήση φωτοβολταϊκών. Η κύρια συζήτηση που γίνεται, σε όλα τα επίπεδα της κυπριακής κοινωνίας, είναι πώς καταφέραμε ως χώρα, να λειτουργήσουμε χωρίς όραμα και να μην έχουμε εκμεταλλευτεί πλήρως την επιλογή των φωτοβολταϊκών. Είναι ενδεικτικό, ότι ακόμα και σήμερα, αφού αντιληφθήκαμε το τεράστιο κόστος που έχει και στην κυπριακή οικονομία συνολικά αλλά και στα κυπριακά νοικοκυριά, η ενέργεια, δεν καταφέραμε να επιλύσουμε τεχνικά ζητήματα που θα επιτρέψουν στο σύστημα να λειτουργεί με πράσινη ενέργεια, περιορίζοντας τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Πώς γίνεται χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο να διοχετεύουν στο σύστημα ενέργειας των χωρών τους τεράστιες ποσότητες προερχόμενες από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η Κύπρος με την τόση ηλιοφάνεια και τις ιδανικές καιρικές συνθήκες να καίει πετρέλαιο; Αυτό είναι το ερώτημα που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει, διότι πολύ απλά, τα τελευταία χρόνια, τόσο από τις Κυβερνήσεις, όσο και από τα κόμματα, αλλά και τους εκάστοτε αρμοδίους, λήφθηκαν αποφάσεις ή καταγράφηκαν σοβαρές παραλείψεις, για όλα εκείνα που έπρεπε να γίνουν, έτσι ώστε σήμερα να είμαστε σε καλύτερο επίπεδο. Και αυτό συνέβη διότι κάποιοι δεν είχαν όραμα μια πράσινη Κύπρο, αλλά έβαλαν ως προτεραιότητα, να μην θίξουν συγκεκριμένα συμφέροντα και να παίξουν μικροπολιτικά παιχνίδια.

Αυτές τις ημέρες στη Βουλή συζητείται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2024. Αν ανατρέξει κανείς στους προϋπολογισμούς, είτε των Υπουργείων, είτε των διαφόρων υπηρεσιών ή ανεξάρτητων Αρχών, θα διαπιστώσει χωρίς πολλή κόπο, το τεράστιο κόστος που καλείται να πληρώσει το κράτος για ηλεκτρισμό στα δημόσια κτίρια, που είτε είναι δημόσια, είτε ενοικιάζει. Άλλωστε το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών, σε σημείωμα του προς τη Βουλή, σημειώνει μεταξύ άλλων, πως ένας από τους κινδύνους όσον αφορά τις δημοσιονομικές προβλέψεις προκύπτου από τις μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες λειτουργικές δαπάνες λόγω μεγαλύτερου από του προβλεπόμενου πληθωρισμού (κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών των καυσίμων και της ενέργειας) και του κόστους κατασκευαστικών έργων.

Ένα από τα κρίσιμα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η Κυβέρνηση, είναι αν προγραμματίζει να αλλάξει το ισοζύγιο, κάτι που μπορεί να συμβεί με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα δημόσια κτίρια, την ώρα μάλιστα που σύμφωνα με τον περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων Νόμο όλα τα νέα δημόσια κτίρια από το 2019, ανάμεσα σε άλλα απαιτείται 25% της κατανάλωσής τους να καλύπτεται από ΑΠΕ.

Σε απάντηση του προς τη Βουλή ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, σημειώνει πως «τα φωτοβολταϊκά συστήματα αναμφίβολα αποτελούν μια αξιόπιστη και ανταγωνιστική τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με κόστος πολύ χαμηλότερο σε σχέση με την ηλεκτροπαραγωγή με συμβατικά καύσιμα.  Συγκεκριμένα στην Κύπρο λόγω της υψηλής ηλιοφάνειας καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα έχει καταστεί χαμηλότερο σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα (ενέργεια από το δίκτυο) από την προηγούμενη δεκαετία (την περίοδο 2011-2023)».

Όπως σημειώνει ο υπουργός, από το 2013 που έχει τεθεί σε εφαρμογή το «Σχέδιο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για ιδία κατανάλωση» και οι δημόσιες αρχές δύναται να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκό σύστημα ή άλλο σύστημα ΑΠΕ για την κάλυψη των αναγκών τους σε ενέργεια.

Παρόλο που δεν έχει εκπονηθεί μελέτη που να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην εγκατάσταση ΦΒ συστημάτων στα δημόσια κτίρια, η εγκατάσταση ΦΒ συστημάτων και άλλων τεχνολογιών ΑΠΕ έχει εξεταστεί στο πλαίσιο μελετών που έχουν διεξαχθεί για την ετοιμασία του Εθνικού Σχέδιου δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και του καταρτισμού ενδεικτικής πορείας για την αύξηση του ποσοστού ΑΠΕ στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής.  

Στο προσχέδιο του αναθεωρημένου ΕΣΕΚ που υποβλήθηκε στην ΕΕ τον Ιούλιο 2023, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε συνδυασμό με μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε δημόσια κτίρια έχει συμπεριληφθεί στα μέτρα και πολιτικές για την επίτευξη των εθνικών στόχων αναφορικά με τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται όμως η προσπάθεια για να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά συστήματα, με την μέθοδο του net-metering στα δημόσια κτήρια. Σύμφωνα με τον υπουργό σε όλα τα δημόσια σχολικά κτίρια στο πλαίσιο προγράμματος του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας σε συνεργασία με την ΑΗΚ, το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχουν εγκατασταθεί τέτοια συστήματα.

Την ίδια ώρα, τροχοδρομείται από το Υπουργείο Άμυνας η εγκατάσταση συστημάτων στα στρατόπεδα, έργο το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα “Θάλεια”, ενώ στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) και σε άλλα 
Προγράμματα, έχουν συμπεριληφθεί δράσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο των οποίων προβλέπεται και η εγκατάσταση συστημάτων ιδιο-κατανάλωσης.

Επιπλέον, σε ότι αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση λειτουργεί το Σχέδιο Χορηγιών για ενθάρρυνση της ενεργειακής αναβάθμισης από Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορείς ευρύτερου δημοσίου τομέα που αποσκοπεί στην παροχή οικονομικών κινήτρων για επενδύσεις ενεργειακής αναβάθμισης. Στο πλαίσιο του Σχεδίου δίδεται επιχορήγηση 100% για δαπάνες αναφορικά με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων των τοπικών και δημόσιων αρχών, συμπεριλαμβανομένης και της εγκατάστασης φωτοβολταϊκού συστήματος(net-billing).

Τέλος σε ότι αφορά τα κτίρια της κεντρικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο των ανακαινίσεων που πραγματοποιούνται από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, περιλαμβάνονται και μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ανάλογα με την περίπτωση.