Οι «Ζορό» της διαφάνειας και η διστακτικότητα για τη δημοσιοποίηση του πόθεν έσχες

Η διστακτικότητα κάποιων βουλευτών -οι οποίοι φαίνεται να απηχούσαν σκέψεις της Κοινοβουλευτικής τους Ομάδας- σε ό,τι αφορά τη δημοσιοποίηση του πόθεν έσχες των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων, όπως αυτή εκφράστηκε στη συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών τη Τετάρτη, δεν μπορεί παρά να προβληματίσει.

Είναι κατανοητό ότι οι βουλευτές δεν θέλουν να δημοσιοποιούν το πόθεν έσχες τους για σκοπούς κουτσομπολιού ή για να γίνονται στόχος κλεφτών. Πρόκειται για ανησυχίες βάσιμες και ανθρώπινες. Την ίδια στιγμή, όμως, φαίνεται πως αυτοί που σκίζουν τα ιμάτιά τους για την ανάγκη για διαφάνεια και λογοδοσία, όταν βρίσκονται οι ίδιοι στο επίκεντρο της διαδικασίας, κάνουν δεύτερες σκέψεις.

Όπως προέκυψε από τη συζήτηση, φαίνεται να μην είναι, προς το παρόν, διάχυτη η βούληση να δημοσιοποιούνται οι διαφοροποιήσεις στα περιουσιακά στοιχεία. Όμως αυτή ακριβώς είναι η ουσία του πόθεν έσχες. Κανέναν δεν ενδιαφέρει πόσα χωράφια άφησε στον πολιτικό η γιαγιά του ή αν μεταβίβασε μία οικογενειακή κατοικία στο παιδί του, ούτε είναι θέμα δημοσίου συμφέροντος αυτά τα πράγματα. Αυτό που ενδιαφέρει τον κόσμο και φυσικά αποτελεί μείζον ζήτημα, είναι να μην εκμεταλλεύονται οι πολιτειακοί αξιωματούχοι την εξουσία που έχουν στα χέρια τους για αθέμιτο πλουτισμό. Και οι αδικαιολόγητες μεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία, θα μπορούσαν να κρύβουν πίσω τους τέτοιες πρακτικές. Γι’ αυτό και προβληματίζει η διστακτικότητα που παρουσιάζεται στη δημοσιοποίηση των διαφοροποιήσεων, αφού εκεί είναι που θα μπορούσαν να βρίσκονται οι υπόνοιες πως τα «παίρνουν» και όχι στην περιουσία που διέθεταν εκ των προτέρων ή κληρονόμησαν ή σε οικονομική δραστηριότητα που δικαιολογείται απόλυτα από τον μισθό τους και τις οικονομικές τους δυνατότητες.

Θα πρέπει, βεβαίως, να τονιστεί πως και η αλλαγή αυτοκινήτου συνιστά αλλαγή στα περιουσιακά στοιχεία και στην αξία τους, αλλά είναι μια μεταβολή που μπορεί εύκολα να δικαιολογηθεί και που γίνεται με χρήματα που επίσης μπορούν εύκολα να δικαιολογηθούν. Και δεν ψάχνει κανείς για αυτό αλλά για οικονομική δραστηριότητα ύποπτη, αδικαιολόγητη και μη συμβατή με τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες του ελεγχόμενου προσώπου.

Χωρίς να έχει ληφθεί τελική απόφαση, αφού το ζήτημα θα συζητήσουν πρώτα τα κόμματα εσωτερικά και μετά θα υπάρξουν τελικές τοποθετήσεις στην Επιτροπή Θεσμών, προκαλεί αρνητική εντύπωση ότι από τη μία οι βουλευτές κάθονται και συζητούν αν θα ελέγχουν μετά θάνατον κατά πόσον είχαν δηλωθεί offshore περιουσιακά στοιχεία από τον μακαρίτη στο πόθεν έσχες του αλλά από την άλλη δεν είναι και σίγουροι αν πρέπει να δημοσιοποιούνται σημαντικές μεταβολές στα περιουσιακά του στοιχεία ενόσω είναι εν ζωή, κάτοχος του αξιώματος και υποβάλλει δήλωση πόθεν έσχες.

Η διαφάνεια δεν εξασφαλίζεται στα τηλεοπτικά πάνελς και στους πύρινους λόγους. Εξασφαλίζεται μέσα από συγκεκριμένες πράξεις και απαιτήσεις του κράτους. Και δεν μπορεί από τη μία να φωνάζουν οι πολιτικοί για την ανάγκη διαφάνειας και λογοδοσίας για να κερδίζουν πολιτικούς πόντους και να ενισχύουν το αδιάφθορο προφίλ τους και από την άλλη να μην είναι σίγουροι αν οι ίδιοι θέλουν να συμβάλουν σε προσωπικό επίπεδο σε αυτή τη διαδικασία, ακόμη κι αν αυτό απαιτεί θυσίες σε επίπεδο ιδιωτικότητας. Η εντύπωση που δημιουργείται στον κόσμο είναι ότι τον κοροϊδεύουν.

Δεν γνωρίζουμε ακόμα πώς προσανατολίζονται τα κόμματα να κινηθούν για το θέμα, ενώ δεν αναμένεται να έχουν όλα την ίδια στάση. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι «Ζορό» της διαφάνειας θα κριθούν για την απόφασή τους κι όχι για τα ρολόγια και τις τσάντες τους. Θα κριθούν όταν το αφήγημα δοκιμαστεί στην πράξη και διαφανεί αν τα συνθήματα είναι κούφια, που γεμίζουν προσωρινά με προεκλογικές σκοπιμότητες, ή αν έχουν ειλικρινή πρόθεση να συμβάλουν, αποτελώντας οι ίδιοι το καλό παράδειγμα.

Το πόθεν έσχες είναι προφανώς μόνο ένα μικρό λιθαράκι σε μία ευρύτερη προσπάθεια. Και δεν είναι υπερεργαλείο. Δεν θα πατάξει τη διαφθορά από μόνο του, ούτε θα εξουδετερώσει τη δυνατότητα κακών πρακτικών. Είναι όμως μια αρχή. Μια αρχή που θα έπρεπε όλοι να θέλουν να κάνουν ακόμη πιο σωστά.