Ε. Πική: Απαραίτητη η δημοσιονομική πειθαρχία, σταθερότητα και μεταρρυθμίσεις

Η δημοσιονομική πειθαρχία, η μακροοικονομική σταθερότητα και οι συνεχείς δομημένες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για την οικονομία, δήλωσε η Υφυπουργός παρά τω Πρόεδρω, Ειρήνη Πική, στο πρώτο Ετήσιο Συνέδριο της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, στη Λεμεσό. Εκπρόσωποι του τραπεζικού και επενδυτικού τομέα συμφώνησαν με την Υφυπουργό, επισημαίνοντας την ανάγκη για αξιοπιστία, σταθερότητα και βιωσιμότητα.

Η Υφυπουργός μίλησε κατά τη διάρκεια του δεύτερου πάνελ του συνεδρίου, με τίτλο "Προοπτικές και ευκαιρίες της κυπριακής οικονομίας". Ο Πανίκος Νικολάου, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου και ο Ευγένιος Ευγενίου, Πρόεδρος του Invest Cyprus, συμμετείχαν επίσης στο ίδιο πάνελ.

Στην ομιλία της, η Υφυπουργός Παρά τω Προέδρω ανέφερε πως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και οι ανεξάρτητες εθνικές Αρχές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, ιδιαίτερα ενόψει των παγκόσμιων πληθωριστικών πιέσεων.

"Σε αυτό το περιβάλλον υπάρχει αυξημένη πίεση προς την Κυβέρνηση να αναλάβει δράση για να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τις επιχειρήσεις" , ανέφερε. Σημείωσε ότι "το βάρος προς τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων εντείνεται από την πολυπλοκότητα της τρέχουσας πληθωριστικής κρίσης", υπογραμμίζοντας ότι η Κυβέρνηση πρέπει να σταθμίσει προσεκτικά τις αποφάσεις της για να βρει μια ισορροπία μεταξύ μιας περιορισμένης δημοσιονομικής πολιτικής, μιας μακροοικονομικής σταθερότητας και της διατήρησης του κοινωνικού ιστού.

Οι αποφάσεις της Κυβέρνησης λαμβάνουν πάντα υπόψη το θέμα της διατήρησης του κοινωνικού ιστού, υπέδειξε και πρόσθεσε ότι, το πρόγραμμα διακυβέρνησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη, δίνει έμφαση στην ανθρωποκεντρική προσέγγιση, με τον σχεδιασμό και την εκτέλεση μακροπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, καθώς και βραχυπρόθεσμων μέτρων στήριξης για ευάλωτα και μεσαία νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Η Υφυπουργός αναφέρθηκε σε δύο σημαντικά ορόσημα των τελευταίων ημερών. Το πρώτο ήταν η έγκριση του προϋπολογισμού για το 2024 από το Υπουργικό. Είπε ότι αυτός είναι δομημένος γύρω από μια μακροοικονομική ανάλυση που μιλά για έναν ρυθμό ανάπτυξης για το 2024 στο 2,9%. Πρόσθεσε ότι ο προϋπολογισμός του 2024 δίνει προτεραιότητα στην ενίσχυση των κοινωνικών δαπανών και στην εφαρμογή αναπτυξιακών έργων και μεταρρυθμίσεων που περιγράφονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική πειθαρχία.

Ανέφερε ότι το δημοσιονομικό πλεόνασμα για το 2024 εκτιμάται στο 2,2% του ΑΕΠ, με μεσοπρόθεσμο στόχο τη μείωση του δημοσίου χρέους κάτω από το 60% μέχρι το τέλος του 2026, ενώ πρόσθεσε ότι ο νέος προϋπολογισμός έχει πολύ μικρή αύξηση σε νέες θέσεις εργασίας στο δημόσιο.

Το δεύτερο ορόσημο στο οποίο αναφέρθηκε είναι η αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας κατά δύο βαθμίδες από τον οίκο αξιολόγησης Moody's. "Πρέπει να βελτιωθούμε ακόμα περαιτέρω, σχετικά με την επενδυτική βαθμίδα", είπε, σημειώνοντας ότι αυτή η αναβάθμιση επιτεύχθηκε με τις θυσίες του κυπριακού λαού και την πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική των τελευταίων χρόνων, περιγράφοντας την αναβάθμιση ως "ανταμοιβή της προηγούμενης κυβερνητικής πολιτικής και ένδειξη εμπιστοσύνης στην τρέχουσα".

"Υπάρχουν ακόμη κίνδυνοι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Πρέπει να είμαστε πολύ αυστηροί σε όλες μας τις πολιτικές", είπε, υπογραμμίζοντας ακόμα μια φορά ότι η δημοσιονομική πειθαρχία, η μακροοικονομική σταθερότητα και οι συνεχείς δομικές μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες.

Ερωτηθείσα σχετικά με τα μέτρα που πήρε η Κυβέρνηση για να βοηθήσει τους ευάλωτους να αντιμετωπίσουν τις ψηλές τιμές και σχετικά με τα μελλοντικά πλάνα της Κυβέρνησης, η κ. Πική ανέφερε ότι ένα από τα κύρια ζητήματα ήταν η ΑΤΑ, όπου επιτεύχθηκε συμφωνία και θεωρείται ένα σημαντικό μέτρο για να βοηθήσει τους εργαζόμενους και την αγοραστική τους δύναμη. Επίσης, αναφέρθηκε σε στοχευμένα μέτρα στον ηλεκτρισμό για τους ευάλωτους και τους αγρότες, υπογραμμίζοντας τη σημασία των στοχευμένων μέτρων, σε αντίθεση με τα οριζόντια, προκειμένου η δημοσιονομική πολιτική να ακολουθεί τη νομισματική.

Επίσης, ανέφερε ότι η Κυβέρνηση συζητά νέα στοχευμένα μέτρα, όπως το "φωτοβολταϊκά για όλους" για αντιμετώπιση του ψηλού ηλεκτρικού κόστους. "Πρέπει να παραμείνουμε σε μια συνετή δημοσιονομική πολιτική στάση και αυτό στοχεύουμε να κάνουμε", επανέλαβε.

Ανθεκτικός τραπεζικός τομέας

Ο Πανίκος Νικολάου, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, στην ομιλία του σημείωσε ότι η ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού συστήματος βελτιώθηκε σταθερά τα τελευταία χρόνια. "Οι τράπεζες αναδιάρθρωσαν τις εργασίες τους, συρρικνώσαμε τους ισολογισμούς μας, μειώσαμε πολύ τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά μας, βελτιώνεται σημαντικά η ρευστότητα, καθώς και η κεφαλαιακή επάρκεια. Επικεντρωθήκαμε κυρίως στην αποκοπή των ανοιγμάτων στο εξωτερικό. Η κερδοφορία βελτιώνεται, καθώς τα υψηλότερα επιτόκια ξεκλειδώνουν την αξία των μεγάλων και σταθερών ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων και των καταθέσεων», ενώ οι προβλέψεις μειώνονται ως αποτέλεσμα της καλύτερης ποιότητας χαρτοφυλακίου, είπε.

Ο λόγος κόστους προς έσοδα έχει μειωθεί, αλλά κατά μέσο όρο παραμένει σχετικά υψηλός, είπε, σημειώνοντας ότι η υψηλή κερδοφορία οδηγεί σε καλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια, χαμηλότερο κόστος και βελτίωση της εσωτερικής δημιουργίας κεφαλαίου, κάτι που βοηθά στην απορρόφηση τυχόν μελλοντικών κινδύνων.

Επιπλέον, οι κίνδυνοι ποιότητας των δανείων μετριάζονται από τη σχετικά ισχυρή ανάπτυξη, τη χαμηλή ανεργία και την ανάκαμψη του τουριστικού τομέα. Ο δείκτης ΜΕΔ της χώρας ήταν 9% τον Απρίλιο, αλλά τα μισά από αυτά έχουν αναδιαρθρωθεί και ο δείκτης κάλυψης είναι 54%, που είναι σχετικά υψηλός, σημείωσε.

Το ενεργό ιδιωτικό χρέος είναι μόλις 21 δισ. ευρώ, ίσο με το 72% του ΑΕΠ, είπε, το οποίο είναι το χαμηλότερο που υπήρξε ποτέ. Σύμφωνα με τον κ. Νικολάου, αυτό μειώνει τα τρωτά σημεία του συστήματος και ενισχύει την ανθεκτικότητα σε περιόδους κρίσης.

Επιπλέον, σημείωσε ότι η κεφαλαιακή επάρκεια του τραπεζικού συστήματος είναι στο ψηλότερο σημείο που ήταν ποτέ με το Tier 1 να φτάνει σχεδόν το 20% τον Δεκέμβριο 2020.

"Λειτουργούμε σε μια αγορά με μεγάλη ρευστότητα. Οι καταθέσεις είναι €52 δισ., από τις οποίες €42,5 είναι τοπικές. Αν το συγκρίνουμε αυτό με τα δάνεια, έχουμε διπλάσιες καταθέσεις από δάνεια".

Ο κ. Νικολάου σημείωσε επίσης ότι την Τρίτη ο Moody's αναβάθμισε κάποιες τράπεζες στην επενδυτική βαθμίδα, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά εδώ και 12 χρόνια.

Αναφερόμενος σε προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός τομέας, είπε ότι τα ψηλά επιτόκια σημαίνουν ψηλούς κινδύνους. "Χρειάζεται να κατανοήσουμε τα τρωτά μας σημεία. Είμαι αισιόδοξος, επειδή υπάρχουν δείκτες που δείχνουν προς μια πιο θετική προοπτική", είπε, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι "πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση για καθοδικούς κινδύνους. Δεν είμαστε στο τέλος της κρίσης, η αβεβαιότητα είναι σε ψηλό σημείο".

Ερωτηθείς για το τι μπορούν να κάνουν οι τράπεζες σχετικά με τη μεγάλη διαφορά καταθετικών-δανειστικών επιτοκίων, σημείωσε ότι τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια στην Κύπρο έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο που ανεβαίνει αυτόματα κάθε φορά που η ΕΚΤ αυξάνει τα επιτόκια της. Από την άλλη, είπε ότι έχουμε μια αγορά με μεγάλη ρευστότητα, που είναι φυσικό να καθυστερεί τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στα καταθετικά επιτόκια. Γι' αυτό υπάρχει αυτή η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα καταθετικά και τα δανειστικά επιτόκια, είπε.

"Αναμένω ότι αυτή η διαφορά θα μειωθεί στο σύντομο μέλλον, επειδή πλησιάζουμε την κορύφωση των αυξήσεων των επιτοκίων και την ίδια στιγμή, τα νέα δάνεια τιμολογούνται χαμηλότερα από τα υφιστάμενα δάνεια, με 3-4%. Την ίδια ώρα, οι τράπεζες προσφέρουν ψηλότερα καταθετικά επιτόκια, και αυτό θα συνεχιστεί, έτσι σε μερικούς μήνες η διαφορά θα μειωθεί", είπε, σημειώνοντας ότι η Τράπεζα Κύπρου προβλέπει ότι σταδιακά μέχρι τον Ιούνιο 2024 θα μεταφέρει στους καταθέτες της το 50% του επιτοκίου της ΕΚΤ.

Πρόσθεσε ακόμα, ότι τα ΜΕΔ δεν φαίνεται να έχουν αυξηθεί, εξαιτίας των ψηλών επιτοκίων. Αντίθετα, σημείωσε ότι παρατηρείται προπληρωμή των δανείων, με πιο γρήγορο ρυθμό από ότι κανονικά, καθώς οι δανειολήπτες προσπαθούν να αποφύγουν τα ψηλά επιτόκια.

Βιώσιμες επενδύσεις

Ο Ευγένιος Ευγενίου, Πρόεδρος του Invest Cyprus, είπε ότι στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι να ρίξει τον ρυθμό της οικονομίας για να πέσει ο πληθωρισμός, ενώ, αντίθετα, ο στόχος του Invest Cyprus είναι να προωθήσει τη χώρα για να προσελκύσει επενδύσεις, να διευκολύνει νέες επενδύσεις και να μείνει σ' επαφή με τους επενδυτές.

Σημείωσε ότι υπάρχουν κάποια χρήσιμα εργαλεία για την οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο, αναφερόμενος στο Όραμα 2035, που περιλαμβάνει 242 δράσεις που πρέπει να εκτελεστούν, και στο Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

"Οι προτεραιότητές μας ευθυγραμμίζονται με αυτά τα δύο σχέδια και υπάρχουν δύο πυλώνες", είπε. Ο πρώτος είναι η εθνική στρατηγική για την προσέλκυση στην Κύπρο υψηλά εξειδικευμένων εταιρειών και ταλέντων. Ο στόχος δεν είναι μόνο να έρθουν στην Κύπρο χιλιάδες ψηλά αμοιβόμενοι εργαζόμενοι, κάτι το οποίο έχει γίνει ήδη τα τελευταία δύο χρόνια, είπε, αλλά να έρθουν επίσης επιχειρήσεις που να δημιουργήσουν μια πιο διαφοροποιημένη οικονομία, πιο ανθεκτική σε εξωτερικά σοκ και να οδηγήσουν τη μεταφορά γνώσης στην οικονομία, σε μια προσπάθεια να κινηθεί γρηγορότερα η ψηφιακή και πράσινη ανάπτυξη.

Σημείωσε ότι μέχρι τώρα η Κύπρος πέτυχε να προσελκύσει επιχειρήσεις, σημειώνοντας ότι αυτή η ανάπτυξη έχει συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη του 2022 και του 2023 και αυτό το επικαλείται και ο Moody's, και το ΔΝΤ και η ΚΤΚ.

Ο δεύτερος πυλώνας επικεντρώνεται στην προσέλκυση στην Κύπρο επενδύσεων για πράσινα έργα, που σχετίζονται με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της χώρας, σημείωσε ο κ. Ευγενίου.

"Είναι ξεκάθαρο ότι με τη νομισματική αυστηροποίηση και τη δημοσιονομική πειθαρχία, θα είναι σταδιακά δυσκολότερο για τις Κυβερνήσεις να ζητήσουν νέα κεφάλαια από την αγορά για να χρηματοδοτήσουν έργα υποδομής. Ταυτόχρονα, ειδικά στην Κύπρο, χρειάζεται να παραμείνουμε σε πειθαρχία και σε τροχιά μείωσης του χρέους. Επομένως, οι ξένες επενδύσεις γίνονται πολύ πιο κρίσιμες, όσον αφορά τη συνέχιση των έργων υποδομής στη χώρα", είπε.

Ερωτηθείς αν οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο είναι βιώσιμες και τι προκλήσεις έχουν αναδειχθεί από αυτή τη ροή, είπε ότι οι επενδυτές παρουσιάζουν ως πρόκληση ένα πρόβλημα "χωρητικότητας" της οικονομίας, σημειώνοντας την έλλειψη διαθέσιμης στέγης και την έλλειψη θέσεων σε αγγλόφωνα σχολεία. Αυτό, ανέφερε, αποτελεί περιορισμό για νέες επιχειρήσεις που θέλουν να έρθουν στην Κύπρο, αλλά κυρίως, για υφιστάμενες επιχειρήσεις που συνεχίζουν να μεγαλώνουν.

Επιπλέον, ο κ. Ευγενίου σημείωσε ότι η ψηφιακή μετάβαση χρειάζεται να επιταχυνθεί, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ ανέφερε και την ανάγκη ψηφιακής αναβάθμισης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της χώρας. Σημείωσε ότι αυτό συνδέεται και με την ανάγκη για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ούτως ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν τις ψηφιακές και οριζόντιες (μαλακές) δεξιότητες που είναι απαραίτητες για να πετύχουν σε μια οικονομία που η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη θα αναλάβουν πολλά από τα τετριμμένα καθήκοντα.

Πηγή: ΚΥΠΕ