O εθισμός στα social media, οι διαδικτυακοί καυγάδες και ο κύκλος ασφαλείας των χρηστών

Σημαντικά ευρήματα εξάχθηκαν μέσα από την πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τον εθισμό των Κυπρίων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, καθώς όπως διαφάνηκε έξι στους δέκα επηρεάζονται αρνητικά από την κοινωνική σύγκριση στα social media, κάτι που οι ειδικοί ερμηνεύουν ως απότοκο της εξέλιξης της τεχνολογίας αυτό το γεγονός και μάλιστα, το ξεκάθαρο μήνυμα είναι ότι δεν πρέπει να ζούμε γι’ αυτά, αλλά μαζί με αυτά.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας Let’s Get Real, φάνηκε ότι περισσότεροι από τους μισούς χρήστες του διαδικτύου και συγκεκριμένα το 55%, χρησιμοποιεί τα social media περισσότερο από τρεις ώρες την ημέρα, ενώ το 26%, δηλαδή ένας στους τέσσερις, αφιερώνει περισσότερο από πέντε ώρες την ημέρα. Αριθμοί, οι οποίοι όπως ανέφερε στον REPORTER, η Δρ. Ήβη Λάμπρου, Καθηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Frederick, «δεν διαφοροποιούνται από ανάλογες έρευνες του εξωτερικού, καθώς το θέμα της χρήσης των social media είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και δεν μπορούμε να το βλέπουμε μόνο εθνικά. Τα οποιαδήποτε προβλήματα υπάρχουν λοιπόν, δεν αντιμετωπίζονται σε κρατικό πλαίσιο, γιατί τα social media είναι παντού σήμερα».

Ιδιαίτερη εντύπωση πάντως, μέσα από τα ευρήματα της έρευνας, προκάλεσε το γεγονός ότι το Instagram πλέον αποτελεί το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο, σε αντίθεση με το Facebook, το οποίο έχει λιγότερη χρήση σήμερα, σε σύγκριση με το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα, έχει ανέβει κατά πολύ η χρήση του TikTok. Το ερώτημα που χρίζει διερεύνησης ωστόσο, σύμφωνα με την Δρ. Λάμπρου, «είναι το κατά πόσο όλοι λογαριασμοί του facebook είναι ενεργοί σήμερα, αν και έχω την εντύπωση ότι δεν είναι ενεργοί πλέον στα social media».

Στην παρούσα φάση που βρισκόμαστε, εξηγεί επίσης η Δρ. Λάμπρου, είναι πως, «δεν είναι σε θέση η κοινωνία να απομονώσει και να περιθωριοποιήσει τα social media. Αυτό που μπορούμε να αναγνωρίσουμε όμως, είναι την αξία του σωστού, την αξία τους ως κέντρο που διαχέονται πληροφορίες και πάνω σε αυτό το πράγμα οφείλουμε να εργαστούμε ως άνθρωποι της επικοινωνίας».

Επιπρόσθετα, στην έρευνα αναφέρεται ότι ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες, ομολογεί πως έχει βιώσει διαδικτυακή παρενόχληση ή ήταν μάρτυρας σε τέτοιο περιστατικό στα social media. Από τη στιγμή που ο χώρος συνάντησης είναι το διαδίκτυο, ανέφερε η Δρ. Λάμπρου, «είναι αναμενόμενο ότι ένας χρήστης θα δεχθεί επιθέσεις αγάπης και επιθέσεις μίσους. Επίσης, σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα social media, δημιουργούν ένα κύκλο ασφάλειας για τον καθένα που ανεβάζει πράγματα, γιατί απευθύνεται σε ανθρώπους που έχουν τις ίδιες γνώμες με τον ίδιο, οπότε οποιοσδήποτε διαφοροποιείται μπορεί να θεωρείται ότι είναι υβριστικός, καθώς η άνεση με την οποία εκφράζονται οι χρήστες από τα social media, έχει αυτά τα αποτελέσματα».

Έτσι, οι διαδικτυακοί καυγάδες που αντικρύζουμε συχνά-πυκνά στα social media, φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν σύμφωνα με την ακαδημαϊκό, καθώς αποτελούν τον χώρο συνάντησης και επειδή την ίδια ώρα, υπάρχει η ασφάλεια της απόστασης. «Επίσης, είναι θέμα ταυτότητας και όταν ο κάθε χρήστης λαμβάνει likes, αισθάνεται ότι επιβεβαιώνεται η άποψή του. Όταν βρεθεί μάλιστα αντιμέτωπος με την αντίθετη άποψη, μπαίνει σε μια διαδικασία να θεωρεί ότι αδικείται και ότι δεν αναγνωρίζεται το δίκαιό του, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο επιθετικός».

Μάλιστα, ανησυχητικός φαίνεται ότι δεν είναι ο αριθμός των ατόμων που έχει δεχθεί διαδικτυακή παρενόχληση, αλλά το πιο ανησυχητικό είναι ότι από αυτούς, πολύ λίγοι προχώρησαν σε κάποια ενέργεια. «Αρκετοί, δεν προχώρησαν σε καταγγελία, αλλά απλά μπλόκαραν τον άλλο. Το γεγονός ότι μπλοκάρει ένας χρήστης τον άλλο, δεν γίνεται διαχείριση της συμπεριφοράς του, ούτε στάθηκε απέναντί του για να εξηγηθεί για τις ενέργειες που προηγήθηκαν».

Όσον αφορά τη χρήση φίλτρων στις αναρτήσεις, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι μισοί χρήστες χρησιμοποιούν φίλτρα στις αναρτήσεις τους, με την Δρ. Λάμπρου, να εξηγεί ότι υπάρχουν αρκετά φίλτρα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διάφορες φωτογραφίες και ο καθένας τα χρησιμοποιεί για δικό του σκοπό. «Το να φτιάξω μια φωτογραφία μου για να φαίνομαι πιο όμορφη, με πιο λίγες ρυτίδες ή καλύτερα ζυγωματικά, αυτό έχει να κάνει βεβαίως με τα παγκόσμια πρότυπα ομορφιάς, τα οποία πριν δεκαπέντε χρόνια που δεν είχαμε τα social media, είχαν την αντίστοιχη θέση τα μοντέλα στην τηλεόραση και στα περιοδικά. Η διαφορά είναι ότι προηγουμένως μπορούσε να πάει κάποιος σε ένα graphic designer, ενώ σήμερα μας δίνεται η ευκαιρία να κάνουμε μόνοι μας το μοντάζ».

Καταλήγοντας, κληθείσα να σχολιάσει εάν κάνουν καλό ή κακό τα social media στη ζωή του ανθρώπου, η ακαδημαϊκός ανέφερε ότι, εξαρτάται πως τα χρησιμοποιεί, ποιος τα χρησιμοποιεί και για ποιο λόγο τα χρησιμοποιεί. «Εάν το πάρουμε ως εργαλείο, είναι δεδομένη η χρησιμότητά του. Πολύ απλό παράδειγμα είναι η αποστολή των email, κάτι που χρειάζεται μια διαδικασία για να γίνει. Ενώ, με ένα μήνυμα σε group chat, σε οποιοδήποτε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, όχι μόνο το βλέπει ο παραλήπτης, αλλά έχει και ο αποστολέας τον έλεγχο ποιος το βλέπει. Άρα αυτόματα, γίνεται πιο χρήσιμο ως εργαλείο το μέσο κοινωνικής δικτύωσης».

Ξεκάθαρο μήνυμα που εξάγεται μέσα από την έρευνα, είναι πως δεν πρέπει να ζούμε για τα social media, αλλά μαζί με τα social media. Σίγουρα όμως, όπως επιβεβαίωσε και η ακαδημαϊκός, δεν μπορούμε από τη μια μέρα στην άλλη να σβήσουμε από τη ζωή μας τα social media γιατί ήδη είναι πάρα πολύ αργά, καθώς βλέπουμε ότι υπάρχει μια συνεχιζόμενη εξέλιξη στη ζωή μας.