Πώς οι πρόσφυγες εκ μητρογονίας θα άλλαζαν τον εκλογικό χάρτη

Το 2013, υπήρξε ένα έτος καμπής για τα δικαιώματα των προσφύγων εκ μητρογονίας, των παιδιών δηλαδή, που η μητέρα τους είναι πρόσφυγας και ο πατέρας τους από τις ελεύθερες περιοχές. Μέχρι τότε, ως πρόσφυγες αναγνωρίζονταν μόνο όσοι είχαν είτε τον πατέρα, είτε και τους δύο γονείς πρόσφυγες και η όποια κρατική βοήθεια, είτε για σπουδές, είτε για αγορά κατοικίας, δινόταν μόνο σε αυτούς.

Μετά από μια σειρά γεγονότων, στην οποία περιλαμβανόταν και μια προσφυγή που δικαιώθηκε στο ΕΔΑΔ, από πρόσφυγα εκ μητρογονίας, το κράτος με καθυστέρηση δεκαετιών, αναγνώρισε και τα δικαιώματα των προσφύγων εκ μητρογονίας. Δικαιώματα ωστόσο που περιορίζονταν, «αποκλειστικά για σκοπούς οποιοσδήποτε κρατικής παροχής ή άλλου ωφελήματος που παραχωρείται σε εκτοπισθέντες, χωρίς ο τόπος καταγωγής τους να συνδέεται με οποιαδήποτε εκλογικά δικαιώματα ή εκλογική διαδικασία», όπως αναφέρεται στον σχετικό Νόμο.

Αυτό ωστόσο δημιούργησε το εξής φαινόμενο: Τα παιδιά που είχαν τον πατέρα τους ή και τους δύο γονείς πρόσφυγες να ψηφίζουν στις βουλευτικές εκλογές για την επαρχία από την οποία εκτοπίστηκε ο πατέρας, ενώ τα παιδιά των εκ μητρογονίας προσφύγων να ψηφίζουν στην επαρχία στην οποία διαμένουν. Το θέμα κι αν αυτό μπορεί να αλλάξει, αναμένεται να απασχολήσει την προσεχή συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, για αυτεπάγγελτη εξέταση μετά από πρόταση των βουλευτών Κερύνειας του ΔΗΣΥ, Ρίτας Σούπερμαν και Μάριου Μαυρίδη και της βουλευτίνας Λεμεσού του κόμματος. Φωτεινής Τσιρίδου.

Σημειώνεται, ότι στις εκλογές για ανάδειξη αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, οι εκτοπισθέντες εκλογείς ψηφίζουν, τόσο με βάση τον τόπο εκτοπισμού τους, όσο και με βάση τον τόπο διαμονής τους. Μέσα από αυτή τη ρύθμιση, αυτό που επιτυγχάνεται σύμφωνα με σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών για το θέμα, είναι να προστατευθούν οι κατεχόμενες Επαρχίες από την απώλεια εκλογέων ,σε βάθος χρόνου και για το λόγο αυτό, οι εκτοπισθέντες καθώς και τα παιδιά των εκ πατρογονίας προσφύγων ψηφίζουν υποχρεωτικά με βάση τον τόπο εκτοπισμού τους.

Οι υφιστάμενοι αριθμοί

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη Βουλή, ο αριθμός των εκ μητρογονίας προσφύγων ανέρχεται σήμερα στις 90.049. Από αυτούς, 50.475 είναι άτομα άνω των 18 ετών, εκ των οποίων 39.823 έχουν εγγραφεί στον εκλογικό κατάλογο και στις βουλευτικές εκλογές/

Συγκεκριμένα στη Λευκωσία είναι εγγεγραμμένοι 16780 πρόσφυγες εκ μητρογονίας στη Λεμεσό 9450, στη Λάρνακα 8332, στην Αμμόχωστο 2706 και στην Πάφο 2565. Οι εκ μητρογονίας πρόσφυγές προέρχονται από την πλευρά της μητέρας του, 12589 από κατεχόμενες περιοχές της Λευκωσίας, 197 από κατεχόμενες περιοχές της Λάρνακας, 20276 από την κατεχόμενη Αμμόχωστο και 6761 από την Κερύνεια.

Με τα υφιστάμενα δεδομένα, τους εκ μητρογονίας δηλαδή να ψηφίζουν στη βάση του τόπου διαμονής τους και όχι τον τόπο εκτοπισμού της μητέρας τους, η Λευκωσία έχει 197.180 εκλογείς, η Κερύνεια 29.063, η Αμμόχωστος 115.198, η Λάρνακα 58.593, η Λεμεσός 115.540 και η Πάφος 45.459.

Στη βάση αυτών των αριθμών, στις βουλευτικές εκλογές η Λευκωσία διαθέτει 20 έδρες, η Λεμεσός και η Αμμόχωστος από έντεκα, η Λάρνακα έξι, η Πάφος πέντε και η Κερύνεια τρεις.

Τι θα συμβεί αν οι εκ μητρογονίας ψηφίζουν στον τόπο εκτοπισμού της μητέρας

Στο σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών, επισημαίνεται πως, εάν για τους εκ μητρογονίας εκλογείς, που είναι ήδη εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο και ανέρχονται σε 39.823, γίνει αναπροσαρμογή βάσει του τόπου εκτοπισμού της μητέρας τους, η εικόνα του εκλογικού καταλόγου διαφοροποιείται ριζικά και αναπροσαρμόζει τις έδρες ανά επαρχία στη Βουλή.

Συγκεκριμένα με μια τέτοια αναπροσαρμογή, οι έδρες κατά εκλογική περιφέρεια θα διαφοροποιούνταν με τη Λευκωσία να χάνει μια έδρα, την Κερύνεια να κερδίζει μια έδρα, την Αμμόχωστο να αυξάνει κατά δύο τις έδρες της, τη Λάρνακα να τις μειώνει κατά μια έδρα και τη Λεμεσό να παραμένει στις έντεκα.

Σε 20 χρόνια θα ήταν όλοι πρόσφυγες

Στο σημείωμα εξηγείται πως πέραν των πιο πάνω άμεσων επιπτώσεων στην κατανομή των βουλευτικών εδρών, σε βάθος χρόνου και με τις παραδοχές ότι αν τα παιδιά εκ μητρογονίας, τα οποία ανέρχονται σε 90.049, εγγράφονται στον εκλογικό κατάλογο με σταθερό ποσοστό κατά εκλογική περιφέρεια και ότι οι τάσεις, όσον αφορά στις εγγραφές των νέων στον εκλογικό κατάλογο και οι διαγραφές λόγω θανάτου, εξακολουθούν να έχουν την ίδια συμπεριφορά, τότε οι έδρες κατά εκλογική περιφέρεια θα διαφοροποιούνταν ενδεχομένως ακόμη περισσότερο, με απώλεια έδρας/ων από τη Λεμεσό προς την Αμμόχωστο.

Γενικά αναφέρεται πως, στην περίπτωση που γινόταν υποχρεωτική η ψηφοφορία με βάση τον τόπο εκτοπισμού και για τα παιδιά των εκ μητρογονίας προσφύγων, σε είκοσι περίπου χρόνια η μεγάλη πλειοψηφία των εκλογέων, αν όχι όλοι, θα θεωρούνταν εκτοπισθέντες, με αποτέλεσμα την απώλεια εδρών από τις ελεύθερες Επαρχίες, σε βαθμό που η κατανομή των βουλευτικών εδρών να μην είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος.

Οι κίνδυνοι αν δινόταν δικαίωμα επιλογής

Στην περίπτωση που στους εκ μητρογονίας εκτοπισθέντες δινόταν το δικαίωμα επιλογής της εγγραφής τους στον εκλογικό κατάλογο, είτε στη βάση της διαμονής τους, είτε του τόπου εκτοπισμού της μητέρας τους, ανάλογο δικαίωμα θα έπρεπε να δινόταν και στους εκ πατρογονίας εκτοπισθέντες, που ανέρχονται σε 111.230, εκ των οποίων οι 79.425 είναι ήδη εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο με βάση τον τόπο εκτοπισμού του πατέρα τους.

Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες στην κατανομή των βουλευτικών εδρών, αφού ήδη 119.248 εγγεγραμμένοι εκλογείς (79.425 εκ πατρογονίας και 39.823 εκ μητρογονίας) θα είχαν άμεσα το δικαίωμα αλλαγής εκλογικής περιφέρειας, ενώ συνολικά 201.279 άτομα θα είχαν σε βάθος χρόνου τέτοιο δικαίωμα. Η τελική κατανομή των βουλευτικών εδρών θα ήταν συνάρτηση των όποιων αποφάσεών τους, μη αποκλειομένης και της μείωσης των εδρών των υπό κατοχή Επαρχιών, στην περίπτωση που η πλειοψηφία προτιμούσε την εγγραφή της βάση του τόπου διαμονής της.