Αναζητούν λύσεις για το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα-Δυσκολίες επικαλείται η ΝΥ

Το ζήτημα του ανέλεγκτου του Γενικού Εισαγγελέα βρέθηκε για άλλη μία φορά στο επίκεντρο της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής, η οποία συνέχισε τη συζήτηση για την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου, η οποία είχε ξεκινήσει στην τελευταία συνεδρία πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές.

Διαφάνηκε εκ νέου πως βουλευτές και Νομική Υπηρεσία κάνουν διαφορετικές ερμηνείες των σχετικών αναφορών της Έκθεσης και πιάνονται από διαφορετικά σημεία για να υποστηρίξουν τη θέση τους, ενώ η αίσθηση που δημιουργήθηκε ήταν πως για άλλη μία φορά δεν ικανοποιήθηκε η Επιτροπή από τα όσα άκουσε από την Νομική Υπηρεσία, παρά την παραδοχή της πως γίνεται κατανοητό το ζήτημα που προκύπτει με το ανέλεγκτο.

Η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, αναφέρθηκε στην επίκληση του δημοσίου συμφέροντος, λέγοντας ότι είναι ο τάφος του Αγίου Νεοφύτου και ζήτησε να μάθει τις σκέψεις της Νομικής Υπηρεσίας για το ζήτημα του ανέλεγκτου. Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Δένα Θεοδώρου, παραδέχθηκε ότι όντως η Κύπρος είναι το μοναδικό κράτος-μέλος της ΕΕ που υφίσταται, αλλά είναι και το μοναδικό που είναι ημικατεχόμενο, επαναφέροντας τη συζήτηση περί περιορισμών που τίθενται λόγω της εφαρμογής του δικαίου της ανάγκης. Πρόσθεσε πως εξετάζεται το ενδεχόμενο τροποποίησης του Συντάγματος. Ωστόσο αυτό έχει δικοινοτικό χαρακτήρα και θεμελιώδη και μη θεμελιώδη άρθρα, αν και το σχετικό άρθρο 113 μπορεί να τροποποιηθεί. Επανέλαβε ότι το δίκαιο της ανάγκης έχει συγκεκριμένες προϋποθέσεις και μια τέτοια τροποποίηση δεν θα είναι περιορισμένης χρονικής ισχύος αλλά μια μόνιμη κατάσταση. Δήλωσε πως είναι πολύ δύσκολο και το θέμα εξετάζεται. «Δεν μείναμε απαθείς. Το βλέπουμε και σαν Σύνταγμα και σαν πρακτική», πρόσθεσε.

«Δεν μπορούμε να υποσκάπτουμε, να διαβρώνουμε τη Δικαιοσύνη, να εκτιθέμεθα σε διεθνή φόρα, γιατί επιμένουμε να μένουμε προσκολλημένοι για να διατηρούμε τις εξουσίες μας σε ένα Σύνταγμα του 1960», απάντησε η κ. Χαραλαμπίδου, η οποία υπέδειξε πως μέσα από τις επαφές που έκανε η Επιτροπή με τα πανεπιστήμια για το ζήτημα μεταρρύθμισης των θεσμών, προκύπτει πως υπάρχουν τρόποι για να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές.

Η κ. Θεοδώρου δήλωσε πως γίνονται επίσης σκέψεις για δημιουργία εσωτερικού μηχανισμού αναθεώρησης αποφάσεων εντός της Νομικής Υπηρεσίας, ώστε οι αποφάσεις να εξετάζονται από άλλα πρόσωπα, με τον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρη Δημητρίου, να διερωτάται αν αυτό δεν είναι αντισυνταγματικό, δεδομένου ότι κατώτεροι θα ελέγχουν και θα διαφωνούν με τις αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα. Η Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε την άποψη πως είναι οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου που έπρεπε να ελέγχουν τον Γενικό Εισαγγελέα, με την κ. Θεοδώρου να απαντά πως «υπάρχει και αυτή η θέση. Εξετάζεται. Γίνονται ενέργειες, γίνεται προσπάθεια προς επίλυση αυτού του θέματος. Δεν είναι ανένδοτος ο Γενικός Εισαγγελέας. Το βλέπει, το καταλαβαίνει. Συμφωνεί με αυτό το σχόλιο και συμφωνεί να βρει λύση, μέσα σε ένα πολύ δύσκολο πλαίσιο». «Κρατώ την αναγνώριση του ζητήματος από τον ίδιο τον Γενικό Εισαγγελέα», τόνισε ο κ. Δημητρίου και υπέδειξε πως όπου υπάρχει θέληση υπάρχει και τρόπος και θα τον βρούμε τον τρόπο.

Σε παρέμβασή του, εκ μέρους του οργανισμού «Οξυγόνο», ο Νικόλας Κυριακίδης επεσήμανε ότι είμαστε το μόνο κράτος που δεν μπορεί να ελεγχθεί ποιος αποφασίζει για διώξεις και για μη διώξεις και αυτό αναδείχθηκε ως μείζον θέμα για πρώτη φορά όταν διορίστηκαν Υπουργοί της Κυβέρνησης. Ακόμη κι αν οι αποφάσεις τους είναι απόλυτα σωστές, επεσήμανε, η καχυποψία είναι μεγάλη και υπάρχει τοξική δημόσια συζήτηση και από τη στιγμή που δεν υπάρχει έλεγχος διατηρείται αυτή η τοξικότητα. Δική τους εισήγηση είναι να ζητηθεί τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως έγινε και στο παρελθόν, και να μελετηθεί τι γίνεται σε άλλα κράτη, ενώ οι ίδιοι προκρίνουν τον δικαστικό έλεγχο των αποφάσεων.

Η κ. Θεοδώρου επανήλθε λέγοντας ότι έχει γίνει μελέτη στη Νομική Υπηρεσία για τις διάφορες πρακτικές που έχουν τόσο άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, όσο και τρίτες χώρες με παρόμοιο σύστημα με το δικό μας. Ακολούθως, ωστόσο, υποστήριξε πως δεν είναι μόνο οι αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα που είναι ανέλεγκτες αλλά και αυτές του Γενικού Ελεγκτή και του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας. Οι βουλευτές διαφώνησαν με αυτή τη θέση, λέγοντας ότι ο Γενικός Ελεγκτής ελέγχεται από το Ανώτατο Δικαστήριο και ο κεντρικός τραπεζίτης από την Φρανκφούρτη.

Περαιτέρω, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, διευκρίνισε πως κάθε φορά που έρχεται ένας φάκελος στη Νομική Υπηρεσία και αποφασίζει τη μη δίωξη, πάντοτε γράφει μέσα τους λόγους γιατί αποφασίζεται. Η κ. Χαραλαμπίδου επεσήμανε εκ νέου την επίκληση στο δημόσιο συμφέρον, με τη Δένα Θεοδώρου να απαντά πως «ποτέ δεν υπάρχει αυτός ο λόγος για τη μη δίωξη. Πάντοτε ο λόγος που δίνεται είναι γιατί είναι ανεπαρκής η μαρτυρία, διότι ο παραπονούμενος έχει φύγει από την Κύπρο» κ.α.

Θα αναφέρουν χρηματοδότες οι ΜΚΟ

Πέραν της συζήτησης αυτής, μια παράλληλη συζήτηση άνοιξε αναφορικά με τη χρηματοδότηση των Μη Κυβερνητικών Οργανισμών, όταν ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς, ρώτησε τον εκπρόσωπο του Οξυγόνου που είχε μιλήσει νωρίτερα, από πού αντλεί ο οργανισμός τη χρηματοδότησή του, ερώτημα το οποίο απαντήθηκε. Αυτό πυροδότησε μια ευρύτερη συζήτηση, καθώς ερωτήθηκαν όλοι οι εκπρόσωποι ΜΚΟ που παρευρίσκονταν στη συνεδρία από πού προέρχονται τα χρήματά τους. Αν και επισημάνθηκε πως υπάρχει σχετική νομοθεσία, η Ειρήνη Χαραλαμπίδου έθιξε ζήτημα για άλλο οργανισμό που έλαβε μέρος στη συνεδρία, υποστηρίζοντας ότι εξαιτίας της σύγκρουσης συμφερόντων του έφυγε από την Κύπρο η Διεθνής Διαφάνεια. Έθιξε, επίσης, το ζήτημα της οικονομικής εξάρτησης Μη Κυβερνητικών Οργανισμών από την Κυβέρνηση.

Κατόπιν παρότρυνσης βουλευτών, ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών ανακοίνωσε πως από τώρα και στο εξής οι ΜΚΟ που θα καλούνται στην Επιτροπή θα περνούν από έλεγχο, σε σχέση με το προσωπικό τους, ποιοι προεδρεύουν και τις εισφορές τους. Πρόθεση είναι τα στοιχεία αυτά να ζητηθούν, μέσω επιστολής, από τις ΜΚΟ που καλούνται συνήθως ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια.

Συντονίζουν τους νόμους για Πόθεν Έσχες

Στο μεταξύ, η διερεύνηση της υπόθεσης του δικηγορικού γραφείου που συνδέεται με πρώην Υπουργό βρίσκεται στο τελικό της στάδιο, με την Αστυνομία να παραδίδει στη Νομική Υπηρεσία τον φάκελο της υπόθεσης αυτόν τον μήνα. Εκ μέρους της Αστυνομίας, ο Ιάκωβος Ιωάννου, ανέφερε ότι η υπόθεση του δικηγορικού γραφείου βρίσκεται στο τελικό στάδιο, κάνοντας λόγο για «τεράστιο ανακριτικό έργο». Πρόσθεσε ότι ο φάκελος θα κατατεθεί στη Νομική Υπηρεσία αυτόν τον μήνα.

Παράλληλα, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημητρίου, ανακοίνωσε ότι την επόμενη Τετάρτη η Επιτροπή θα συζητήσει το νομοσχέδιο περί Πόθεν Έσχες και τους Νόμους 49 και 50 για τα δημόσια και τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα.

Σε δηλώσεις του μετά το τέλος της συνεδρίας της Επιτροπής, ο κ. Δημητρίου τόνισε ότι «είμαστε το πρώτο Κοινοβούλιο της ΕΕ που εξετάζει έκθεση για κράτος δικαίου, δύο μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης». Αυτό, όπως είπε, «καταδεικνύει πόσο σημαντικό θεωρούμε αυτό το εργαλείο για τη βελτίωση της χώρας μας αλλά και στο σύνολο της ΕΕ».

«Στην Επιτροπή Θεσμών προχωρούμε σε πράξεις για την υλοποίηση των συστάσεων της έκθεσης», ανέφερε ο Πρόεδρος της Επιτροπής. Μια σύσταση της έκθεσης για τη Βουλή είναι η βελτίωση του νόμου για το Πόθεν Έσχες, είπε. «Την επόμενη Τετάρτη θα συζητήσουμε την πρόταση νόμου που αφορά τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα και τα δημοσίως εκτεθειμένα πρόσωπα (νόμοι 49 και 50) ώστε και οι δύο νόμοι να είναι στο ίδιο μήκος κύματος και τα πρόσωπα να υποβάλλουν τη δήλωσή τους ηλεκτρονικά», πρόσθεσε.

Η άλλη σύσταση της έκθεσης, όπως εξήγησε ο κ. Δημητρίου, αφορά το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα και τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος για να καταστεί η Κύπρος μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα. Η συνέχεια της συζήτησης θα δοθεί σε συνεδρία στις 27 του μηνός. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως είπε, η Επιτροπή Θεσμών έχει αποστείλει επιστολή στις νομικές σχολές των πανεπιστημίων της Κύπρου για να εκφράσουν τις σκέψεις τους για τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος. Ακόμη, σημείωσε την πρόθεση της Επιτροπής για διοργάνωση ημερίδας τους επόμενους μήνες γι’ αυτό το θέμα. «Υπάρχουν συστάσεις, αλλά έχουν γίνει και βελτιώσεις. Όμως, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», κατέληξε.

Από την πλευρά της, η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, σε δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίας, ανέφερε ότι «έχουμε στα χέρια μας ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο». Ακόμη, υπέδειξε ότι «πρέπει να δείχνουμε αποφασιστικότητα ως προς την επεξεργασία της πληροφόρησης που μας δίνουν αυτές οι εκθέσεις για να γίνουν οι αλλαγές που απαιτούνται στον τόπο μας».

«Στην έκθεση καταγράφεται ότι η Κύπρος είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που δεν έχει μηχανισμό ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα, με αποτέλεσμα να προχωρά σε αναστολές που δεν μπορούν να ελεγχθούν», υπογράμμισε η κ. Χαραλαμπίδου, προσθέτοντας ότι στην έκθεση γίνεται λόγος για μια άκρως προβληματική διαδικασία.

Ως Επιτροπή Θεσμών, είπε η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, «προσπαθήσαμε να εμπλέξουμε στη συζήτηση την ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου», σημειώνοντας ότι «μπορεί να χρειαστούμε και βοήθεια από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ».

«Στη συνείδηση του πολίτη άρχισε πλέον να λειτουργεί έντονα το στοιχείο της απαξίωσης και της αμφισβήτησης», επεσήμανε. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως είπε, «δύο πολιτικά πρόσωπα, ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, υπηρετούσαν μια κυβέρνηση σε μια περίοδο όπου η χώρα μας στιγματίστηκε με την έκδοση των χρυσών διαβατηρίων».

«Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε αυτήν την αμφισβήτηση, πρέπει αυτοί που ηγούνται της Νομικής Υπηρεσίας να προχωρήσουν σε δραστικές αλλαγές», υπέδειξε η κ. Χαραλαμπίδου. «Αν κάτι έχουμε ανάγκη σε αυτόν τον τόπο, είναι να αισθάνεται ο Κύπριος πολίτης ότι υπάρχει απονομή δικαιοσύνης», ανέφερε καταληκτικά.

Οι ενέργειες των Υπουργείων για την Έκθεση

Σημειώνεται ότι ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, ρώτησε τον Πρέσβη Λούη Τηλεμάχου, εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικού, αν το Υπουργείο έχει προβεί σε κινήσεις αναφορικά με τις 6 συστάσεις της έκθεσης που αφορούν την Κύπρο. Απαντώντας στον κ. Δημητρίου, ο κ. Τηλεμάχου ανέφερε ότι οι συστάσεις αφορούν διαφορετικούς τομείς της Δημόσιας Υπηρεσίας και έχουν σταλεί στους ενδιαφερομένους. Πρόσθεσε ότι την Τετάρτη το Υπουργείο Εξωτερικών έστειλε ενημέρωση στο Υπουργικό Συμβούλιο για την έκθεση.

Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, ο Κυριάκος Ανδρέου εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών, είπε ότι στην έκθεση υπάρχουν δύο συστάσεις που αφορούν το Υπουργείο, η μια εκ των οποίων αφορά την ψηφιοποίηση της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.

Από την πλευρά του ο Γιώργος Στυλιανού, εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών, σημείωσε ότι υπάρχουν δύο συστάσεις για το Υπουργείο, οι οποίες αφορούν την κατανομή διαφημιστικών δαπανών και την ενίσχυση της ανεξάρτητης διακυβέρνησης των ΜΜΕ. Ακόμη, ο κ. Στυλιανού ανέφερε ενέργειες που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την προσπάθεια συμμόρφωσης του ΡΙΚ με σχετικές υποδείξεις.

Απαντώντας σε ερώτηση του Δημήτρη Δημητρίου για το ύψος των διαφημιστικών δαπανών, ο κ. Στυλιανού παρέπεμψε στο ΓΤΠ. Με τη σειρά της, η Αλίκη Στυλιανού, Διευθύντρια του ΓΤΠ, είπε ότι το ύψος των δαπανών έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Γενικού Λογιστηρίου, προσθέτοντας ότι για το 2022 ήταν περίπου €1.300.000. Η κ. Στυλιανού πρόσθεσε ότι υπάρχει διαβούλευση για την τροποποίηση του περί Τύπου νόμου, υποδεικνύοντας ότι είναι πιο παραγωγικό να αναμένουμε την Κομισιόν να θεσπίσει τον ευρωπαϊκό νόμο περί Τύπου (European Media Freedom Act - EMFA) και να ρυθμίσουμε ανάλογα τον κυπριακό νόμο.

Ο Νεόφυτος Επαμεινώνδας, Πρόεδρος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, ανέφερε ότι δεν υπάρχουν αρνητικές παρατηρήσεις της έκθεσης για την Αρχή. Στην έκθεση, πρόσθεσε, σημειώνεται ότι, ενώ υπάρχει έλεγχος στις μετοχικές δομές των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, δεν υπάρχει έλεγχος στα έντυπα μέσα και τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η πλήρης εφαρμογή του Digital Services Act από την Αρχή αναμένεται τον Φεβρουάριο του 2024, σημείωσε ο κ. Επαμεινώνδας. Ακόμη, υπέδειξε ότι το ΡΙΚ πρέπει να τροποποιήσει τον νόμο του για να δέχεται ισότιμο έλεγχο με τα άλλα κανάλια αναφορικά με τα προγράμματά του.

Η Μαίρη Πύργου, εκ μέρους της ΜΚΟ Φημονόη, ανέφερε ότι στην Κύπρο οι ΜΚΟ δεν αντιμετωπίζονται με τον σωστό τρόπο και δεν έχουν καμία στήριξη. «Υπάρχει σωρός κανονισμών που παρεμποδίζουν την πρόοδο. Αυτό πρέπει να αλλάξει», επεσήμανε.

Η Μυρτώ Ζαμπάρτα, επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, ανέφερε ότι η Κομισιόν έχει προτείνει νομοσχέδια για το επίπεδο ηθικής και χρηστής διοίκησης των θεσμών. Από την πλευρά του, ο Ανδρέας Κεττής, επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στην Κύπρο, ανέφερε ότι εντός φθινοπώρου με αρχές του 2024 το ΕΚ θα εκδώσει σχετικό ψήφισμα.