Ο κάθετος και ο οριζόντιος ανταγωνισμός και οι προκλήσεις των ψηφοδελτίων

Η ταυτόχρονη πραγματοποίηση των εκλογών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ιούνιο του 2024, δημιουργεί μία σειρά από επιπλέον προκλήσεις για τα κόμματα, που εκτείνονται από το οργανωτικό μέχρι από το επικοινωνιακό κομμάτι. Το πρώτο, όμως, στοίχημα για τις πολιτικές δυνάμεις και αυτό στο οποίο φαίνεται να δίνεται έμφαση από τώρα, είναι η εξεύρεση των κατάλληλων ανθρώπων για τα ψηφοδέλτιά τους.

Σε ό,τι αφορά τις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση τα πράγματα είναι κάπως πιο απλά, καθώς αναζητούνται πρόσωπα ικανά και αγαπητά στις τοπικές κοινωνίες και όχι απαραιτήτως ευρύτερα. Μεγάλο ρόλο διαδραματίζουν διαχρονικά και οι οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί, οι οποίοι πολλές φορές οδηγούν σε υπερβάσεις, αφού σταθεροί ψηφοφόροι ενός κόμματος μπορεί να ψηφίσουν ένα άλλο κόμμα, επειδή διεκδικεί μια θέση με αυτό ένα αγαπητό σε αυτούς πρόσωπο, χωρίς δεύτερη σκέψη και ιδιαίτερους ιδεολογικούς προβληματισμούς. Ταυτόχρονα, μια καλή παρουσία σε επαρχιακό επίπεδο είναι συχνά αρκετή για να χαίρουν της εμπιστοσύνης των τοπικών ψηφοφόρων κομματικά στελέχη. Εκεί που τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο είναι στο επίπεδο των υψηλόβαθμων θέσεων, στις οποίες, όμως, θα αναζητηθούν συνεργασίες μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και το «ζύγισμα» θα γίνει και στη βάση αυτών των δεδομένων, πέραν της κομματικής δημοφιλίας και της κοινωνικής αποδοχής.

Σε ό,τι αφορά το σκέλος των Ευρωεκλογών, όμως, στο οποίο φαίνεται πως οι συνεργασίες θα είναι ελάχιστες, γίνεται κατανοητό πως τα ψηφοδέλτια θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικά τόσο οριζόντια όσο και κάθετα, για να επιτευχθεί η μάξιμουμ δυνατή συσπείρωση. Με δεδομένο ότι από τις προηγούμενες εκλογές ενδεχομένως αυτό που θυμόμαστε περισσότερο να ήταν ο τρόπος που λειτούργησε η τακτικιστική ψήφος, καθώς πολλοί ψηφοφόροι διοχετεύθηκαν προς την ΕΔΕΚ, ώστε να ανακοπεί η πορεία του ΕΛΑΜ προς τις Βρυξέλλες, σε συνδυασμό με την καθοδική πορεία των περισσότερων παραδοσιακών κομμάτων τα τελευταία χρόνια, είναι ξεκάθαρο πως οι πολιτικές δυνάμεις θα πρέπει να επιδιώξουν να διασφαλίσουν πως οι δικοί τους ψηφοφόροι θα τις ξαναψηφίσουν.

Ένας από τους τρόπους να κινήσουν το ενδιαφέρον τους είναι να φτιάξουν ένα ανταγωνιστικό ψηφοδέλτιο, στο οποίο να μην είναι εκ των προτέρων ξεκάθαρο ποιος ή ποιοι θα εκλεγούν. Αυτού του είδους ο ανταγωνισμός προκαλεί εσωτερική κινητοποίηση ανάμεσα στα στελέχη των κομμάτων και κατ’ επέκταση ευνοεί την συσπείρωση. Αντιθέτως, οι «σίγουροι» δεν κινούν το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων, ενώ διευκολύνουν τις αποφάσεις για ψήφους τακτικής, αφού κάποιοι ενδεχομένως να αισθάνονται ότι το πρόσωπο της προτίμησής τους δεν κινδυνεύει να μην εκλεγεί.

Την ίδια στιγμή, βεβαίως, τα κόμματα θα πρέπει να φροντίσουν ότι θα στήσουν καλύτερα ψηφοδέλτια από τους ανταγωνιστές τους. Και αυτό το στοίχημα αφορά σχεδόν όλους, από τους πιο μεγάλους μέχρι τους πιο μικρούς του συστήματος, προς επίτευξη των εκλογικών στόχων. ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ χρειάζεται να διασφαλίσουν ότι τα υπόλοιπά τους θα είναι μεγαλύτερα από τα ποσοστά των μικρότερων κομμάτων, όπως συμβαίνει συνήθως, ώστε να μπορούν να εξασφαλίσουν και τη δεύτερη έδρα χωρίς προβλήματα, ενώ ΕΛΑΜ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ χρειάζονται όσο το δυνατόν πιο δυνατές παρουσίες, καθώς ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την έκτη έδρα. Λιγότερο άγχος σε αυτόν τον τομέα ίσως να έχουν το ΔΗΚΟ και το Κίνημα Οικολόγων. Στην περίπτωση του πρώτου η απώλεια της μίας έδρας θεωρείται αδύνατη και η εξασφάλιση δεύτερης εξαιρετικά απομακρυσμένη και στην περίπτωση του δεύτερου τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλά για να θεωρείται δυνατή η διεκδίκηση μίας από τις έξι έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δεν επιθυμούν να ενδυναμώσουν την παρουσία τους, εξασφαλίζοντας βελτιωμένα ποσοστά, καθώς αυτά θα λειτουργήσουν ενισχυτικά για τη θέση τους στο σύστημα και τους μελλοντικούς τους στόχους και δεν θα προκαλέσουν οποιεσδήποτε περιπέτειες για τις ηγεσίες τους.

Για να επιτευχθεί ο στόχος των δυνατών ψηφοδελτίων, τα κόμματα θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα καλό μείγμα, που να ικανοποιεί τους ψηφοφόρους τους, να δημιουργεί συνθήκες ανταγωνιστικότητας και να μπορεί να προσελκύσει και ανένταχτους ψηφοφόρους ή ακόμη και άτομα που θεωρούνται μέρος της εκλογικής βάσης άλλων πολιτικών σχηματισμών. Για τον σκοπό αυτό, πέραν των δικών τους στελεχών, ενδεχομένως να αναζητήσουν και την συμπερίληψη ενός ή περισσότερων «κραχτών», ατόμων δηλαδή που ξεχωρίζουν και προσελκύουν κόσμο στα ψηφοδέλτια και διαθέτουν προσωπικές ψήφους, τις οποίες μπορούν να διοχετεύσουν προς το κόμμα που θα τους συμπεριλάβει.

Αν και φημολογούνται πολλά, κανένα κόμμα δεν έχει στην πραγματικότητα αποφασίσει ακόμη ποιοι θα είναι οι έξι εκλεκτοί του. Σε αντίθεση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που οι διαδικασίες για την εξεύρεση υποψηφίων, τουλάχιστον για τα Δημοτικά Συμβούλια, έχουν προχωρήσει σε κάποιες πολιτικές δυνάμεις με αποτέλεσμα να υπάρχει ήδη ένας σκελετός, οι Ευρωεκλογές απαιτούν πιο λεπτούς χειρισμούς, καθώς θα πρέπει να αναζητηθούν πρόσωπα αναγνωρίσιμα ανά το παγκύπριο, που θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες συνθήκες ανταγωνιστικότητας και θα είναι σε θέση να προσελκύσουν ψηφοφόρους και να υποστηρίξουν την ατζέντα των κομμάτων. Τα δεδομένα που πρέπει να ζυγιστούν είναι πολύ περισσότερα και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να αναμένονται βεβιασμένες κινήσεις. Άλλωστε, όπως επισημαίνουν τα ίδια τα στελέχη τους, υπάρχει αρκετός χρόνος για να σκεφτούν, να επεξεργαστούν και να συζητήσουν. Και αυτό θα πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά, καθώς από αυτές τις αποφάσεις ενδεχομένως να εξαρτηθεί και η εκλογική επιτυχία ή αποτυχία τους.