Τι άφησε πίσω της η πυρκαγιά-Τα ερωτήματα για αναζωπύρωση, η συνεργασία και ο ρόλος των αξιωματούχων

Άλλο ένα καλοκαίρι που η Κύπρος μετρά τις πληγές της από την πύρινη λαίλαπα, άλλο ένα καλοκαίρι που οι πυρκαγιές στην κυπριακή ύπαιθρο απειλούν κοινότητες και δάση. Άλλο ένα καλοκαίρι που αντιλαμβανόμαστε πως οι κλιματικές συνθήκες σε συνδυασμό με τις δικές μας αδυναμίες, αποτελούν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ και που η τελική έκβαση, τέτοιων ακραίων καταστάσεων, εξαρτάται από αστάθμητους παράγοντες, όπως ο άνεμος, η ώρα αλλά και σταθμισμένους, όπως η μορφολογία του εδάφους, η ετοιμότητα και ο επαγγελματισμός των δυνάμεων πυρόσβεσης.

Το ερώτημα που είχε εγερθεί από την πιο πρόσφατη πυρκαγιά στην ημιορεινή και ορεινή Λεμεσό μεταξύ των κοινοτήτων Παραμύθας, Γεράσας, Σπιταλίου, Απεσιάς και Αψιού, είναι τι πήγε λάθος και τα δυόμιση τετραγωνικά χιλιόμετρα που κάηκαν την Παρασκευή, την Κυριακή έγιναν οκτώμιση. Όλοι μπορούν να αντιληφθούν πως την Παρασκευή, μια πυρκαγιά που σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν προκύψει, μάλλον ξεκίνησε από τα χέρια ενός εμπρηστή, την Κυριακή από μια αναζωπύρωση, κατέκαψε άλλα 6,5 τ.μ. και απείλησε σοβαρά τις κοινότητες της περιοχής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: ΧΑΡΤΗΣ: Η έκταση που κατέκαψε από την Παρασκευή η μεγάλη πυρκαγιά στη Λεμεσό

Το χρονικό

Σε ότι αφορά την πυρκαγιά της Παρασκευής, θα πρέπει να σημειωθεί πως οι δυνατοί άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή, σε συνδυασμό με τη μορφολογία του εδάφους, δεν άφηναν πολλά περιθώρια στις δυνάμεις πυρόσβεσης. Η πυρκαγιά, που βρισκόταν στη ζώνη ευθύνης της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, μπόρεσε να τεθεί υπό έλεγχο τις πρωινές ώρες του Σαββάτου και έγινε κατορθωτό να προστατευθούν οικίες και οι περιουσίες των πολιτών.

Από τη μια και 45 το μεσημέρι της Παρασκευής, όταν λήφθηκε η πληροφορία για την πυρκαγιά, υπήρξε μια μαζική κινητοποίηση δυνάμεων, από την Πυροσβεστική, το Τμήμα Δασών, την Πολιτική Άμυνα, την Αστυνομία και Εθελοντικές Ομάδες, που πράγματι έσπευσαν στην περιοχή και σε αρκετές περιπτώσεις με αυτοθυσία, έδωσαν τη μάχη, κατά κύριο λόγο να μην υπάρξουν θύματα και κατά δεύτερο να προστατευθούν περιουσίες. Σε συνδυασμό με την κατακόρυφη μείωση των μποφόρ τις βραδινές ώρες, έγινε κατορθωτό να οροθετηθεί και σε δεύτερο επίπεδο να τεθεί υπό έλεγχο μέχρι το πρωί του Σαββάτου.

Κάτι περισσότερο από 24 ώρες μετά την οριοθέτηση της πυρκαγιάς, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Το μεσημέρι της Κυριακής, κάτω από απρόβλεπτες συνθήκες, σύμφωνα με τις εξηγήσεις των αρμοδίων, η πυρκαγιά αναζωπυρώθηκε και πολύ γρήγορα δημιούργησε ένα τεράστιο μέτωπο που πλέον ήταν αδύνατο να τύχει διαχείρισης. Το ερώτημα που τίθεται, είναι γιατί από τη στιγμή που υπήρχαν καταγεγραμμένα τα δεδομένα για αύξηση της έντασης του αέρα από το μεσημέρι αλλά και ο εμφανής κίνδυνος αναζωπυρώσεων, δεν λήφθηκαν αυξημένα μέτρα, ώστε η όποια αναζωπύρωση να αντιμετωπιζόταν άμεσα και δραστικά, είτε από τις επίγειες δυνάμεις που θα έπρεπε να βρίσκονται εξαπλωμένες στην περίμετρο των 2,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων, είτε από τα εναέρια μέσα που βρίσκονταν για αυτό το λόγο σε ετοιμότητα.

Οι δυνάμεις πυρόσβεσης, έχοντας και την κόπωση των προηγούμενων ημερών μπήκαν και πάλι στη μάχη με τις φλόγες. Μια μάχη σαφώς πιο δύσκολη και πολύ πιο επικίνδυνη από αυτή της Παρασκευής, πρώτον λόγω των ακόμα πιο δύσκολων υψομέτρων στα οποία κλήθηκαν να επιχειρήσουν, αλλά κυρίως και λόγω των σαφώς πιο δυνατών ανέμων της Κυριακής. Το τι ακολούθησε είναι γνωστό, η πυρκαγιά μέσα σε λίγες ώρες, απλώθηκε μέχρι τις πέντε το απόγευμα σε μια ευθεία 1,5 χιλιομέτρου και παρά τις προσπάθειες, διασταύρωσε τον δρόμο Παραμύθας-Γεράσας με βορειο-ανατολική κατεύθυνση.

Κάπου εκεί τα πράγματα άρχισαν να σοβαρεύουν ακόμη περισσότερο, αφού πλέον το μέτωπο της πυρκαγιάς, κέρδιζε μέτρα έναντι των μονάδων πυρόσβεσης, που κλήθηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους δυτικά του δρόμου και να κινηθούν ανατολικότερα μπροστά από το μέτωπο. Το γεγονός ότι ο αέρας άλλαζε συνεχώς, δυσχέραινε το έργο, αφού τη μια η πυρκαγιά κινείτο βόρεια προς τη Γεράσα και μετά από λίγο ανατολικά προς την Αψιού και τη Μαθηκολώνη. Η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη μέχρι τη δύση του ηλίου, όταν σταμάτησαν να επιχειρούν και τα δώδεκα εναέρια μέσα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: ΒΙΝΤΕΟ: Κρανίου τόπος η διαδρομή Γεράσα προς Παραμύθα-Στάχτες οι ολοπράσινες περιοχές

Οι εξηγήσεις

Το απόγευμα της Δευτέρας, σε δηλώσεις τους στους δημοσιογράφους ο Αρχιπύραρχος Νίκος Λογγίνος, κλήθηκε να απαντήσει στα περι ολιγωρίας της Πυροσβεστικής στην αναζωπύρωση της Κυριακής. Ο κ. Λογγίνος απάντησε πως «όταν μια καύτρα ξεφύγει κάτω από ένταση ανέμου, μπορεί να διανύσει μία απόσταση μέχρι και 750 μέτρα. Αντιλαμβάνεστε αν έχει τέσσερις-πέντε καύτρες, γίνεται μια κατάσταση εξάπλωσης της πυρκαγιάς αμέσως και τότε πρέπει να εφαρμόσουμε τα σχέδια, όπως είπα. Ίσως κάποτε πρέπει να τρέξουμε μπροστά από την πυρκαγιά, για να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε, να μην καταστραφούν οικίες, να μην καταστραφούν υποστατικά και να μην κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές. Άρα ακολουθούμε αυτές τις τακτικές που πρέπει να ακολουθήσουμε, για να μπορέσουμε να κατασβέσουμε την πυρκαγιά εκεί που πρέπει να την κατασβέσουμε».

Ερωτηθείς αναφορικά με τη διαφορά της χθεσινής από τη σημερινή αναζωπύρωση, ο κ. Λογγίνος δήλωσε πως «η ένταση του ανέμου μπορεί να είναι 3 μποφόρ, μπορεί να είναι 5, μπορεί να είναι και 8. Άρα η εξάπλωση της πυρκαγιάς εξαρτάται από την ένταση του ανέμου και τη μεταφορά του ανέμου από την μια πλευρά στην άλλη. Την συγκεκριμένη μέρα ήταν διαφορετική. Το φαγητό -για εμάς τους πυροσβέστες που λέμε- οι θάμνοι, τα ξηρά χόρτα, αν είναι δέντρο, θα μεταφέρουν τις καύτρες πιο μακριά. Αυτό είχε συμβεί την πρώτη μέρα. Αλλά σήμερα ήταν πιο χαμηλή η βλάστηση, πιο χαμηλή η ένταση του αέρα, που μας επέτρεπε εύκολα να πιάσουμε αυτές τις εστίες πυρκαγιών. Αυτή είναι η διαφορά».

«Οι άνεμοι μετρούνται με την ένταση. Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με την ένταση, η απόσταση που διανύουν οι καύτρες, η ένταση που διανύουν οι πυρκαγιές σε χιλιόμετρα, είναι πολύ διαφορετικές σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Άλλη ημέρα η Παρασκευή, άλλη ημέρα η σημερινή. Είναι καλύτερη η κατάσταση από τον άνεμο, είναι τέτοια που μας επιτρέπει πιο εύκολα να πιάσουμε τις πυρκαγιές σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες», εξήγησε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Απορρίπτει πως ξέφυγε η φωτιά ο Λογγίνος-Εξήγησε τις συνθήκες που επεκτάθηκε η πυρκαγιά

Η συνεργασία

Διαχρονικά, ένα θέμα που προκύπτει σε κάθε μεγάλο επεισόδιο πυρκαγιάς στην Κύπρο, είναι το ζήτημα συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών και ειδικά ανάμεσα στο Τμήμα Δασών και την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Η φωτιά την Παρασκευή ξεκίνησε από τον τομέα ευθύνης της Πυροσβεστικής, ενώ την Κυριακή μετά την αναζωπύρωση μεταφέρθηκε στην ευθύνη του Τμήματος Δασών.

Παρά τις δηλώσεις των αρμοδίων τις τελευταίες ημέρες, για την άψογη συνεργασία μεταξύ των δύο Υπηρεσιών, παραμένουν γκρίζα σημεία, για διάφορα επίπεδα συνεργασίας. Είναι ενδεικτικό παράδειγμα το γεγονός ότι σχεδόν ταυτόχρονα το βράδυ της Παρασκευής η Πυροσβεστική Υπηρεσίας με επίσημη ενημέρωση έκανε λόγο για οριοθέτηση της πυρκαγιάς, ενώ το Τμήμα Δασών ενημέρωσε τους δημοσιογράφους που βρίσκονταν στο Συντονιστικό Κέντρο πως η πυρκαγιά δεν ήταν πλήρως οριοθετημένη.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως το γενικό πρόσταγμα για τον Συντονισμό, έχει ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέας Γρηγορίου, ο οποίος βρέθηκε από την πρώτη στιγμή την Παρασκευή στο Συντονιστικό Κέντρο. Ωστόσο, για πολλούς είναι ξεκάθαρος πως θα πρέπει να υπάρξει μια ακόμα πιο κεντρική διαχείριση των δυνάμεων, έτσι ώστε να υπάρχει αφενός πιο άμεση ανταπόκριση και αφετέρου πιο συντονισμένη διαχείριση δυνάμεων. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, άρχισε να ωριμάζει η σκέψη για να συζητηθεί το ενδεχόμενο ακόμα και για δημιουργία ακόμα και ενός υφυπουργείου που θα θέσει υπό την ομπρέλα του όλες τις δυνάμεις που εμπλέκονται σε επεισόδια πυρκαγιών, πλημμύρων και άλλων φυσικών καταστροφών, ανάλογο του υφυπουργείου που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα, μετά από την τραγωδία στο Μάτι.

Ο ρόλος των αξιωματούχων

Στα θετικά θα πρέπει να καταγραφεί η άμεση κινητοποίηση του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος έσπευσε από το απόγευμα της Παρασκευής στο Συντονιστικό Κέντρο που στήθηκε στην Άλασσα για να ενημερωθεί, ενώ προέβη άμεσα και στις ανάλογες επαφές με ξένους ομολόγους του για να καταφθάσει βοήθεια, κυρίως σε πτητικά μέσα από το εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο έφτασαν τα πτητικά μέσα από την Ιορδανία και την Ελλάδα (σ.σ. τα οποία όμως δεν πέταξαν λόγω μηχανικού προβλήματος) αλλά και για να καταφθάσει η βοήθεια από το Ισραήλ.

Σημειώνεται πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο πρώτος αξιωματούχος που έσπευσε στην περιοχή της πυρκαγιάς, με την υπουργό Δικαιοσύνης, Άννα Προκοπίου να καταφθάνει το βράδυ της Παρασκευής, μετά τον Πρόεδρο. Από εκεί και πέρα, προκάλεσε αρνητική εντύπωση ανάμεσα στους δημοσιογράφους που κάλυπταν από την πρώτη στιγμή το μεσημέρι της Παρασκευής την εξέλιξη της πυρκαγιάς, ενημερώνοντας τους πολίτες τόσο για την εξέλιξη στα μέτωπα, όσο και τις οδηγίες της Αστυνομίας, της Πολιτικής Άμυνας και των υπόλοιπων υπηρεσιών, για εκκενώσεις ή αποκοπές δρόμων, το γεγονός ότι την Κυριακή, δόθηκε οδηγία στην Αστυνομία και επιχειρήθηκε να αποκλειστούν δημοσιογράφοι από τον χώρο του Συντονιστικού Κέντρου που στήθηκε στην Παραμύθα.

Η απάντηση που λήφθηκε από τους αστυνομικούς που επιχείρησαν να απαγορεύσουν την είσοδο στον χώρο σε δημοσιογράφους, ήταν πως αυτό συνέβη μετά από οδηγία της υπουργού Δικαιοσύνης. Σημειώνεται πως ανάλογη οδηγία δόθηκε και τη Δευτέρα το πρωί, ενώ στον δρόμο που οδηγούσε στο Συντονιστικό Κέντρο της Πυροσβεστικής, μπήκε και αστυνομική κορδέλα. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι δημοσιογράφοι που από την Παρασκευή καλύπτουν από την πρώτη γραμμή την πυρκαγιά, αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στο δεύτερο Συντονιστικό Κέντρο, του Τμήματος Δασών στην Αψιού, εκεί όπου βρισκόταν ο υπουργός Γεωργίας, που παρά το γεγονός ότι την περασμένη εβδομάδα υποβλήθηκε σε εγχείρηση στον ώμο, βρισκόταν για ώρες και την Κυριακή και τη Δευτέρα στο μέτωπο των πυρκαγιών.

Εξάλλου, υπήρξε αντίδραση από την υπουργό Δικαιοσύνης, ακόμα και όταν δημοσιογράφοι επιχείρησαν να φωτογραφίσουν για τους σκοπούς του ρεπορτάζ τη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Κυριακής, σε κλειστό χώρο, δίπλα από το Συντονιστικό Κέντρο. Η υπουργός αντέδρασε έντονα στο γεγονός και έσπευσε να κλείσει τα παράθυρα.

Το σκηνικό θύμισε σε αρκετούς δημοσιογράφους την ανάλογη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε τις δραματικές ημέρες της μεγάλης φωτιάς του Αρακαπά τον Ιούλιο του 2021, όταν ο τότε υπουργός Γεωργίας, Κώστας Καδής στην παρουσία του τότε κυβερνητικού εκπροσώπου, Μάριου Πελεκάνου, συμμετείχαν σε σύσκεψη με όλους τους αρμόδιους φορείς, ενώπιον των δημοσιογράφων, οι οποίοι απέκτησαν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα και μετάφεραν ακριβείς και ορθές πληροφορίες στους πολίτες.

Άλλωστε ο αποκλεισμός των μέσων ενημέρωσης από τις πηγές πληροφόρησης, το μοναδικό πράγμα που εξυπηρέτησε εκεί και όπου εφαρμόστηκε, ήταν την παραπληροφόρηση, τις ανακρίβειες και τα fake news. Αυτός είναι και ο λόγος άλλωστε που ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την περασμένη Παρασκευή, διέθεσε χρόνο κατά την παρουσία του στο Συντονιστικό Κέντρο για να συνομιλήσει με τους δημοσιογράφους, να καταγράψει τις εμπειρίες τους και να απαντήσει στις ερωτήσεις τους. Κάτι που έπραξε και η Αννίτα Δημητρίου το βράδυ της Κυριακής και ο υπουργός Γεωργίας, τόσο την Κυριακή όσο και τη Δευτέρα.