Θα εξαφανιστούν μέχρι το 2100 οι πλείστες κυπριακές παραλίες-Οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων

Καμπανάκι για το μέλλον των κυπριακών παραλιών, κρούει μελέτη που διεξήγαγαν το Τμήμα Ωκεανογραφίας και θαλασσίων Βιοεπιστημών – Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, αφού σύμφωνα με τα όσα παρουσιάζονται, τις επόμενες δεκαετίες, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και αν δεν ληφθούν μέτρα, μεγάλο ποσοστό των παραλιών μας θα εξαφανιστούν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, αν δεν ληφθούν προσαρμοστικά μέτρα, το 2050 στο καλό σενάριο, το 2% των παραλιών αναμένεται να διαβρωθούν πλήρως, ενώ το 11% αναμένεται να διαβρωθούν στο μισό του σημερινού τους πλάτους. Στο κακό σενάριο, το 2050, 118 κυπριακές παραλίες, δηλαδή το 49%, θα διαβρωθούν πλήρως, ενώ σε 108 παραλίες που πίσω από αυτές υπάρχουν υποδομές, αναμένεται να υποστούν ζημιές.

Η μελέτη διερευνά και την κατάσταση των παραλιών και το 2100. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, 22 με 72 παραλίες, δηλαδή το 9% με 30%, αναμένεται να διαβρωθούν πλήρως, ενώ 47 - 72 % (113 - 174 παραλίες) αναμένεται να μειωθούν περισσότερο από το μισό (> 50%) του μέγιστου πλάτους τους, αν δε ληφθούν προσαρμοστικά μέτρα. Στο κακό σενάριο προβλέπεται ότι το 72% των κυπριακών παραλιών θα διαβρωθούν πλήρως και θα εξαφανιστούν, ενώ οι υποδομές που βρίσκεται στο 62% των παραλιών, αναμένεται να υποστούν ζημιές.

Όπως φαίνεται και στους σχετικούς χάρτες που συνοδεύουν τη μελέτη, πιο ευάλωτες εμφανίζονται οι βόρειες και ανατολικές παραλίες οι οποίες λόγω του γεωλογικού υποβάθρου έχουν μικρότερα πλάτη.

Για όσα περιγράφονται στη μελέτη και ποιες παραλίες διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο, μίλησε στον REPORTER, μεταδιδακτορική φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Αιγαίου Ισαβέλα Μονιούδη, η οποία εξήγησε μεταξύ άλλων, το πρόβλημα της διάβρωσης και πως αυτό επηρεάζει και θα επηρεάσει τις κυπριακές παραλίες.

Όπως εξήγησε η δρ. Μονιούδη, «το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι πολλές παραλίες στην Κύπρο, έχουν μικρό πλάτος, οπότε δεν έχουν αντοχές και είναι ευαίσθητα στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Μάλιστα πολλές από αυτές, είναι αυτό που ονομάζουμε «pocket beaches», δηλαδή παραλίες τσέπης, αφού είναι μικρές, τόσο στο πλάτος όσο και στο μήκος».

Το δεύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με την ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου, είναι η ανθρώπινη εξάρτηση από τις παραλίες, που συνδυάζεται με την έντονη ανάπτυξη που καταγράφεται σε ολόκληρη την Κύπρο, πίσω από αυτές. «Η ύπαρξη υποδομών που βρίσκονται πίσω από την παραλία, με τα σημερινά δεδομένα, προστατεύουν οτιδήποτε βρίσκονται πίσω από αυτή. Το γεγονός ότι σε κάποια χρόνια, οι παραλίες θα διαβρωθούν, αναμφίβολα θα δημιουργήσουν πρόβλημα σε αυτές τις υποδομές, οι οποίες πλέον, θα είναι εκτεθειμένες σε φυσικά φαινόμενα». Αυτός είναι, άλλωστε και ο λόγος που γίνεται πρόβλεψη ότι οι υποδομές που βρίσκονται πίσω από τις παραλίες, που μπορεί να είναι μπαράκια, εστιατόρια, ξενοδοχεία ή καταστήματα, εάν δεν ληφθούν μέτρα, σε βάθος 25 ή 75 ετών θα κινδυνέψουν.

Το πρόβλημα της διάβρωσης

Όπως εξηγεί η δρ.. Μονιούδη, «οι παραλίες αποτελούν σημαντικούς οικοτόπους και παρέχουν προστασία από παράκτιες πλημμύρες στα παράκτια οικοσυστήματα, περιουσιακά στοιχεία και υποδομές που βρίσκονται πίσω από αυτές. Επίσης αποτελούν σημαντικό τουριστικό προϊόν με βάση το μοντέλο τουρισμού 3S (Sun-Sea-Sand)».

Στο πρόβλημα της διάβρωσης, σύμφωνα με τη μελέτη, συμβάλουν η κατασκευή φραγμάτων, η οικιστική ανάπτυξη πίσω και επί της παραλίες, άστοχα παράκτια έργα και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ενώ η διάβρωση διακρίνεται σε μακροχρόνια λόγω της σχετικής μέσης ανόδου της στάθμης της θάλασσας (RSLR) και των αρνητικών ιζηματογενών και επεισοδιακή (βραχυχρόνια) που προκαλείται από ακραία καιρικά φαινόμενα (καταιγίδες, θυελλώδης κυματισμοί), η οποία αν και μπορεί να μην οδηγήσει σε μόνιμη διάβρωση, θα μπορούσε, ωστόσο, να είναι καταστροφική (ζημιές, πλημμύρες σε υποδομές περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται πίσω από την παραλία).

Μάλιστα υποδεικνύει πως, «η υποχώρηση της ακτογραμμής σε παραλίες που έχουν πίσω τους κάποιο εμπόδιο είτε φυσικό, όπως παράκτιους γκρεμούς ή τεχνητό όπως υποδομές, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μόνιμη διάβρωση της παραλίας».

Οι προβλέψεις μεταβολής της στάθμης της θάλασσας

Σύμφωνα με την έρευνα, η μέση θαλάσσια στάθμη το 2050 στην Κύπρο, θα είναι αυξημένη κατά είκοσι με τριάντα εκατοστά, συγκριτικά με το 2000, ενώ αντίστοιχα, το 2100 η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει κατά μισό μέτρο με 80 εκατοστά.

Επιπλέον, υπάρχει πρόβλεψη ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν σε ένταση. Συγκεκριμένα προβλέπεται αύξηση (σε μέγεθος) των ακραίων θαλάσσιων σταθμών έως και 60% μέχρι το 2100 συγκριτικά με το 2000. Επίσης προβλέπεται ότι μία ακραία θαλάσσια στάθμη που είχε συχνότητα εμφάνισης 1 φορά ανά 100 έτη το 2000, θα συμβαίνει κάθε 9-27 έτη το 2050, σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο και κάθε 2.5 – 13 έτη σύμφωνα το πιο απαισιόδοξο. Αντίστοιχα το 2100 2100 βάσει του απαισιόδοξου σεναρίου το φαινόμενο αυτό θα συμβαίνει πολλές φορές το έτος.

*Ακραία στάθμη της θάλασσας και αντίστοιχα ύψη κύματος στις κυπριακές παραλίες για διαφορετικές ημερομηνίες (2050 και 2100) κάτω από RCP8.5 (απαισιόδοξο σενάριο)

Σημειώνεται επίσης, ότι το ύψος των παράκτιων θυελλωδών κυματισμών κυμαίνεται μεταξύ 0.95-2.16 m (θύελλα με περίοδο επαναφοράς 1 φορά στα 100 χρόνια). Μεγαλύτερη ευπάθεια στους κυματισμούς παρουσιάζουν οι νότιες και δυτικές ακτές (Λάρνακα, Λεμεσός, Πάφος), οι οποίες ωστόσο είναι πιο προστατευόμενες, σε σχέση με τις εκτεθειμένες παραλίες της βόρειας και ανατολικής Κύπρου, οι οποίες παρουσιάζουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο διάβρωσης.

Ποιες περιοχές κινδυνεύουν

Όπως φαίνεται κι από τους χάρτες, το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζουν οι παραλίες που βρίσκονται στα βόρεια και ανατολικά της Κύπρου. Αυτό σχετίζεται, σύμφωνα με την δρ. Μονιούδη με μια σειρά παραγόντων, όπως η έκθεση τους στους κυματισμούς, τη μορφολογία του εδάφους και την ανάπτυξη που καταγράφεται καθώς επίσης και με το γεγονός, ότι δεν λαμβάνονται προληπτικά μέτρα, όπως η κατασκευή κυματοθραυστών, ή άλλων τεχνητών υποδομών που θα εμποδίσουν τη διάβρωση.

Ωστόσο, με βάση τη μελέτη, δεν είναι λίγες και οι περιοχές στις ελεύθερες περιοχές, που θα κινδυνεύσουν εάν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα τις επόμενες δεκαετίες, αφού κατά τη διάρκεια των ακραίων καιρικών φαινομένων, προβλέπεται πως θα επηρεαστούν σημαντικά, μια σειρά από υποδομές που βρίσκονται πίσω από τις παραλίες.

Εξάλλου, σύμφωνα με τη μελέτη, οι παραλίες της Κύπρου είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην άνοδο της θαλάσσιας στάθμης γιατί έχουν μικρό πλάτος. Συγκεκριμένα, το 91% των παραλιών έχουν μέγιστο πλάτος μικρότερα από τα 50 μέτρα, ενώ το 42% των παραλιών έχουν μέγιστο πλάτος μεγαλύτερο από 20 m. Σημειώνεται επίσης ότι το 52% των κυπριακών παραλιών είναι αμμώδεις ενώ μόλις 81, δηλαδή το 25% διαθέτουν τεχνητά έργα παράκτιας προστασίας ή φυσική προστασία.

*Το γράφημα παρουσιάζει ποιες περιοχές κινδυνεύουν στο ακραίο σενάριο, της καταγραφής πιο συχνών ακραίων καιρικών φαινομένων μέχρι το 2050. Ο χάρτης δείχνει την υποχώρηση των παραλιών, με κόκκινο χρώμα στο 1--%, με πορτοκαλί στο 50% με 1100%, με πράσινο στο 20% με 50% και με μπλε στο 0% με 20%.

Για τις 241 παραλίες οι οποίες δε διαθέτουν καθόλου προστασία μελετήθηκαν μελλοντικά σενάρια διάβρωσης με τη χρήση αριθμητικών μοντέλων προσομοίωσης. Επιπλέον, σύμφωνα με τη μελέτη, η Ανάλυση των ιστορικών δορυφορικών εικόνων (σύγκριση ανάμεσα στις περιόδους 2010-2014 και 2020-2022) έδειξε ότι 164 παραλίες βρίσκονται ήδη σε διάβρωση και επίσης σε 46 παραλίες παρατηρήθηκε αύξηση στην αστικοποίηση πίσω από αυτές.

Τα στοιχεία της μελέτης

Η μελέτη έγινε στο πλαίσιο του έργου «BEACHTECH -Παράκτια διάβρωση λόγω κλιματικής αλλαγής: εκτίμηση και τρόποι αποτελεσματικής αντιμετώπισης σε τουριστικές περιοχές του Βορείου Αιγαίου και της Κύπρου» (http://beachtech.eu/). Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Τ.Π.Α.) και από εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου στο πλαίσιο της πράξης «Συνεργασία INTERREG V-A Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020». Συνεργαζόμενοι φορείς στο έργο: Τμήμα Ωκεανογραφίας και θαλασσίων Βιοεπιστημών – Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Συντονιστής φορέας), Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Περιφερειακό ταμείο Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου και Δήμος Πέγειας.

Συνεργαζόμενα ερευνητικά κέντρα μελέτης

- Ελλάδα Department of Marine Sciences, University of the Aegean, Mytilene

- Κίνα Zhejiang Ocean University, Zhejiang,

- ΗΠΑ State University of New York at Oneonta, NY

- Ιταλία University of Bologna, Bologna, Italy

- Γερμανία Potsdam Institute for Climate Impact Research

- Ολλανδία Delft University of Technology

- Κύπρος Cyprus University of Technology

Ολόκληρη τη μελέτη μπορείτε να τη δείτε εδώ