Τα τρία τεστ στις σχέσεις Κυβέρνησης-συμπολίτευσης και η ανάγκη εμβάθυνσης

Η Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη έχει αδιαμφισβήτητα αναπτύξει μια παράξενη σχέση με τα συμπολιτευόμενα κόμματα, που όμοια της δεν έχουμε ξαναδεί στην πρόσφατη πολιτική ιστορία. Το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ προσφέρουν υποστήριξη στην Κυβέρνηση αλλά λειτουργούν από μία απόσταση ασφαλείας, ενώ φαίνεται πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν απέβαλε πλήρως την προεκλογική του νοοτροπία, βάσει της οποίας απέφευγε την συνταύτιση μαζί τους για να καλοπιάσει τους ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ, με αποτέλεσμα να μπαίνει κατά καιρούς σε μπελάδες για την μη έγκαιρη ή ουσιαστική διαβούλευση.

Το γεγονός, δε, πως ο κ. Χριστοδουλίδης επέλεξε να μην υπουργοποιήσει στελέχη της πρώτης γραμμής των τριών κομμάτων, δημιούργησε ένα παράξενο σκηνικό, στο οποίο οι πολιτικές δυνάμεις μπορούν να πανηγυρίζουν και να οικειοποιούνται όλα τα επιτεύγματα της Κυβέρνησης, αλλά ταυτόχρονα να εκφράζουν τις διαφωνίες τους και να τηρούν τις αποστάσεις τους από πράγματα που δεν εγκρίνουν, χωρίς να υφίστανται ιδιαίτερο πολιτικό κόστος, αφού δεν θεωρούνται «δικές τους» ενέργειες. Είναι πλέον ξεκάθαρο άλλωστε, μετά από τόσους μήνες, πως ουδέποτε επιτεύχθηκε συνταύτιση μεταξύ της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη και των συμπολιτευόμενων δυνάμεων, παρόλο που έχουν εκλείψει οι λόγοι που στρατηγικά απέφευγε να συμβεί αυτό ο Πρόεδρος κατά τον προεκλογικό.

Αν και μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτεροι τριγμοί, δεν υπήρξαν ούτε πολύ μεγάλα τεστ σε αυτή τη σχέση, με εξαίρεση το ζήτημα των εκποιήσεων, στο οποίο ήταν ξεκάθαρο πως η Κυβέρνηση θεωρούσε πράγματα για τα κόμματα της αντιπολίτευσης που δεν ίσχυαν και οι ίδιοι ήταν απρόθυμοι να μετακινηθούν από τις θέσεις αρχών τους για να πλησιάσουν τον Υπουργό Οικονομικών. Τελικά βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση, με προσωρινό χαρακτήρα και το θέμα αναμένεται να δοκιμάσει τις σχέσεις αυτές εκ νέου το φθινόπωρο, όταν θα επανέλθει ενώπιον της Βουλής, με τα κόμματα να αισθάνονται ότι έχουν κάνει ήδη τις υπερβάσεις τους. Αυτό είναι και το ένα από τα τρία τεστ στην σχέση τους που αναμένεται το επόμενο διάστημα, το οποίο, αν κυλήσει ομαλά, ενδέχεται να την ενδυναμώσει, ενώ σε αντίθετη περίπτωση, δημιουργείται ένα σοβαρό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών σε οικονομικά ζητήματα υψίστης σημασίας.

Το άλλο μεγάλο τεστ θα είναι, βεβαίως, το Κυπριακό. Ήταν πάντοτε καλά γνωστό πως δεν υπάρχει πλήρης ταύτιση θέσεων μεταξύ όχι απλώς του Νίκου Χριστοδουλίδη και των δυνάμεων της συμπολίτευσης αλλά και των κομμάτων μεταξύ τους. Αν και παραμένει άγνωστο εάν θα προκύψει ουσιαστική εξέλιξη μέσα από την πρωτοβουλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεδομένης της αλλοπρόσαλλης στάσης της τουρκικής πλευράς και της εμμονής της στην προσέγγιση των δύο κρατών, ο στόχος παραμένει η διασύνδεση του Κυπριακού με τα ευρωτουρκικά, ώστε να αρθεί το αδιέξοδο και να ξεκλειδώσει ο διάλογος.

Χωρίς να είναι γνωστό ποια θα είναι η εξέλιξη και αν υπάρχει όντως επανέναρξη των συνομιλιών στον ορίζοντα, δεδομένου ότι το επόμενο μεγάλο ορόσημο είναι τον Σεπτέμβριο, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τα κόμματα προς το παρόν συντάσσονται με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Είναι αλήθεια ότι προεκλογικά ουδέποτε επιχειρήθηκε να επιβληθούν θέσεις στον Νίκο Χριστοδουλίδη, καθώς φαίνεται να υπάρχει κοινό έδαφος επί της ουσίας της λύσης του Κυπριακού. Δεν έχει, δηλαδή, ζητήσει η ΕΔΕΚ -που είναι και η πιο χαρακτηριστική περίπτωση- από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αποκηρύξει την Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία επειδή το πράττει η ίδια, αλλά να τηρήσει μια στάση αρχών. Μέχρι στιγμής δεν θεωρείται πως υπάρχει απόκλιση από πλευράς του Νίκου Χριστοδουλίδη, την πρωτοβουλία του οποίου στηρίζουν τα συμπολιτευόμενα κόμματα. Αλλά ακόμη το Κυπριακό βρίσκεται στο στάδιο της κινητικότητας. Εάν τους τους επόμενους μήνες υπάρξουν ουσιαστικές εξελίξεις, οι οποίες εκφεύγουν από το πλαίσιο που τα συμπολιτευόμενα κόμματα θεωρούν ορθό, τότε ενδεχομένως να μπει σε περιπέτειες η συνοχή της Κυβέρνησης.

Το τρίτο μεγάλο τεστ κινείται μάλλον στο θεωρητικό πλαίσιο και αφορά το ενδεχόμενο να πραγματοποιηθεί, πριν από τα Χριστούγεννα, ανασχηματισμός. Κάτι τέτοιο δεν έχει ανακοινωθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ωστόσο έχει ήδη προαναγγείλει ότι θα αξιολογήσει τους Υπουργούς και τους Υφυπουργούς του, στο πλαίσιο της υποβολής των σχεδίων δράσης τους τον Σεπτέμβριο. Δεδομένου ότι, από την κοινή γνώμη τουλάχιστον, δεν αξιολογούνται όλοι οι Υπουργοί το ίδιο θετικά, το ενδεχόμενο αντικαταστάσεων ή ανακατέματος της τράπουλας στο Υπουργικό Συμβούλιο είναι ορατό.

Σε περίπτωση που γίνει ανασχηματισμός, πάντως, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ενδεχομένως να κληθεί να αναθεωρήσει την απόφασή του για μη αξιοποίηση στελεχών της πρώτης κομματικής γραμμής. Αφενός γιατί πλέον έχει διακρίνει την απουσία συνταύτισης με τα κόμματα της συμπολίτευσης και αφετέρου γιατί γνωρίζει ότι οι «αστοχίες», όπως αποκαλεί τα λάθη στα οποία έχουν υποπέσει κάποια στελέχη της Κυβέρνησής του, είναι εν μέρει αποτέλεσμα της απουσίας πολιτικής εμπειρίας από μέρους τους. Σε μια τέτοια περίπτωση, αναμένεται πως οι κομματικοί αρχηγοί θα ζητήσουν ρόλο και λόγο στις αποφάσεις και ενδεχομένως να επιδιώξουν αυτή τη φορά να ικανοποιηθούν οι πρώτες τους επιλογές. Δεδομένου, δε, ότι κάποια κόμματα θεωρούν ότι αδικήθηκαν, προσμένουν σε διορθωτικές κινήσεις. Αυτές, βέβαια, μπορεί να γίνουν και χωρίς ανασχηματισμό, καθώς εκκρεμεί ο διορισμός του προσώπου που θα αναλάβει τα ηνία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης όταν συσταθεί, μια ευκαιρία που δεν αξιοποιήθηκε κατά τον πρόσφατο διορισμό της Λίνας Κασσιανίδου στο Υφυπουργείο Πολιτισμού.

Μέσα από αυτά τα τρία τεστ, οι σχέσεις της Κυβέρνησης με τα συμπολιτευόμενα κόμματα έχουν την ευκαιρία είτε να εμβαθυνθούν, κάτι που ενδεχομένως θα διευκόλυνε την υλοποίηση του κυβερνητικού έργου, είτε να δημιουργηθούν περαιτέρω εντάσεις, κάτι που θα δημιουργούσε αναπόφευκτα προβλήματα. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν ποιος θα περάσει επιτυχώς από αυτές τις δοκιμασίες.