Στο μικροσκόπιο οι υποθέσεις διαφθοράς, στο προσκήνιο η ενίσχυση της διαφάνειας

Περίοδος κατά την οποία θα δοθεί έμφαση στον τομέα της διαφάνειας και στην καταπολέμηση της διαφθοράς αναμένεται πως θα είναι οι επόμενοι μήνες. Μία σειρά από θεσμούς έχουν πιάσει δουλειά και φαίνεται πως οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει, ώστε να υπάρχουν εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα.

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι πρώτες έρευνες της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, η οποία έχει ενώπιον της πλέον περισσότερες από εκατό καταγγελίες για διαφθορά. Μετά από μία περίοδο προσαρμογής, κατά την οποία έπρεπε να θεσπιστούν οι κανονισμοί της, να στελεχωθεί και να προσλάβει πρόσωπα για να αναλάβουν τις έρευνες, η Αρχή ξεκίνησε κατά προτεραιότητα να εξετάζει καταγγελίες εναντίον του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, Σάββα Αγγελίδη. Σε αυτές περιλαμβάνεται η πολύκροτη υπόθεση του μαύρου βαν, τα χρυσά διαβατήρια και αναστολές διώξεων. Ερώτημα αποτελεί τι θα συμβεί σε περίπτωση που τεκμηριωθούν αυτές οι καταγγελίες ενώπιον της Αρχής, αφού τα πορίσματα θα καταλήξουν στη Νομική Υπηρεσία για τα περαιτέρω.

Υπενθυμίζεται ότι η Αρχή δεν διαθέτει αυτή τη στιγμή ανακριτικές εξουσίες, με τον πρόεδρό της, Χάρη Πογιατζή, να αναφέρει στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής πως θα τις ζητήσει αφού έχει έργο να παρουσιάσει, αν και εκκρεμεί πρόταση νόμου του Κινήματος Οικολόγων που έχει ως στόχο την εκχώρησή τους. Υπενθυμίζεται ότι, όπως αποκαλύφθηκε στην ίδια συνεδρία, η Νομική Υπηρεσία δεν έχει την υποχρέωση να ενημερώνει την Αρχή για την έκβαση υποθέσεων που έχει διερευνήσει, παρά μόνο σε περίπτωση που ζητήσει τη διακοπή της έρευνας, για να διερευνηθεί η υπόθεση από άλλη Αρχή. Πρόθεση των βουλευτών είναι να προχωρήσουμε με τις απαραίτητες διορθώσεις στον νόμο, έτσι ώστε να θεσμοθετηθεί αυτή η αναγκαία ενημέρωση, πρώτα και κύρια για σκοπούς διαφάνειας.

Την ίδια στιγμή, μία σειρά από υποθέσεις τελούν υπό διερεύνηση από την Επιτροπή Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού και τα αποτελέσματά τους αναμένονται επίσης το επόμενο διάστημα. Οι υποθέσεις αυτές αφορούν διαφθορά, ασυμβίβαστο και άτομα που αρνήθηκαν να καταθέσουν σε έρευνες για χειραγώγηση αγώνων. Στο μικροσκόπιο έχουν τεθεί ο ΚΟΑ, η Κυπριακή Εθνική Παραολυμπιακή Επιτροπή, η ΚΟΕ, το αεροβόλο πιστόλι, η Ομοσπονδία Τζούντο, η Ομοσπονδία Τοξοβολίας και αριθμός ατόμων. Σημειώνεται ότι επτά υποθέσεις έχουν ολοκληρωθεί και τα πορίσματά τους έχουν παραδοθεί στη Νομική Υπηρεσία.

Κατά την πρόσφατη συνάντηση που είχε με την Επιτροπή, αφού έλαβε ενημέρωση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε οδηγίες για ενίσχυσή της σε επίπεδο στέγασης και γραμματειακής υποστήριξης, ενώ τόνισε πως το κράτος στέκεται αρωγός στις εργασίες της και στις προσπάθειες που καταβάλλει για εξυγίανση του κυπριακού αθλητισμού.

Πέραν των ερευνών για διαφθορά, η Κυβέρνηση προσπαθεί να ενισχύσει και τη διαφάνεια, μέσα από την αύξηση της αξιοκρατίας. Δουλειά έπιασε το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, το οποίο έχει ως αποστολή να τη συμβουλεύει για μία σειρά από διορισμούς που γίνονται από την εκτελεστική εξουσία. Σε πρώτη φάση θα μελετήσει πρακτικά ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία του, μιας και πρόκειται για ένα ολοκαίνουριο όργανο, και στη συνέχεια θα είναι σε θέση να ξεκινήσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του, που θα επικεντρωθούν το πρώτο διάστημα σε 11 ημικρατικούς οργανισμούς. Το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο θα παραλαμβάνει αιτήσεις από τους ενδιαφερόμενους για διορισμό και ακολούθως θα τις αξιολογεί και θα προβαίνει σε τρεις συστάσεις προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Εάν αποφασιστεί ο διορισμός ατόμου που δεν συμπεριλαμβάνεται στις εισηγήσεις του Συμβουλίου, η Κυβέρνηση οφείλει να τεκμηριώσει την απόφασή της.

Η δημιουργία ενός τέτοιου θεσμού κρίθηκε απαραίτητη, επειδή ανέκαθεν οι διάφοροι κυβερνητικοί διορισμοί αποτελούσαν πεδίο εξαργύρωσης κομματικών υποχρεώσεων και συνήθως δεν χαρακτηρίζονταν από αξιοκρατικά κριτήρια. Αυτό είναι κάτι που γνώριζαν οι πολίτες και που αναγνώρισε και ο Νίκος Χριστοδουλίδης, αποφασίζοντας τη σύσταση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Στόχος είναι πλέον οι διορισμοί να γίνονται στη βάση πραγματικών αξιολογικών κριτηρίων και όχι κομματικών μητρώων. Όπως και στις περιπτώσεις της Αρχής κατά της Διαφθοράς και της Επιτροπής Δεοντολογίας, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο θα κριθεί εκ του αποτελέσματος, όταν θα έχει έργο να επιδείξει.

Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα ενώ η νομοθετική εξουσία παρουσιάζεται αποφασισμένη να εισάγει θεσμικά αντίβαρα, ώστε να αυξηθούν η λογοδοσία και οι μηχανισμοί ελέγχου σε διάφορους θεσμούς, οι οποίοι συγκεντρώνουν στα χέρια τους πολλές εξουσίες. Η Βουλή θεωρεί ότι θα πρέπει να μπει ένα τέλος στο ανέλεγκτο και να «συγυριστούν» οι ανεξάρτητοι θεσμοί, ώστε να υπάρχει ομοιομορφία και να είναι προσαρμοσμένοι στις ανάγκες της εποχής μας για διαφάνεια και ορθή κρατική λειτουργία. «Αγκάθι» σε αυτή την προσπάθεια είναι το γεγονός πως για να γίνουν αυτές οι αλλαγές χρειάζεται μια ευρεία συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία φαίνεται να προσκρούει στο δίκαιο της ανάγκης, γεγονός που καθιστά το ζήτημα ακόμη πιο περίπλοκο. Η Επιτροπή Θεσμών επιστράτευσε τις Νομικές Σχολές των κυπριακών πανεπιστημίων, ώστε να συμβάλουν στην εξεύρεση λύσεων και αναμένεται να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα των μελετών τους εντός Οκτωβρίου.